De ‘aflosboete’ voor huiseigenaren gaat pas in 2019 in. Toch moet de maatregel nog dit jaar met stoom en kokend water in de wet worden vastgelegd. Zogenaamd omdat de Belastingdienst anders niet genoeg tijd heeft om de maatregel uit te voeren. Trap er niet in.
Alsof ze daar bij de Belastingdienst de aflosboete met een soldeerbout in het belastingstelsel moeten plakken, waarna een lange droogtijd volgt. Het is waanzin. Bovenal is het niet waar. Doorvoeren van de aflosboete is een fluitje van een cent.
Nieuw!
Meld u hier gratis aan voor de Elsevier Weekblad Belasting Update, de wekelijkse nieuwsbrief met het laatste fiscale nieuws, analyses en commentaren. Elke vrijdag in uw postvak.
Natuurlijk, de Belastingdienst staat er slecht op en veel zaken zijn niet goed gegaan. Juist daarom is het zo’n misselijke streek als politici de dienst als een infantiele organisatie wegzetten.
Eigenwoningforfait
Waar het precies om gaat? De fiscale behandeling van de eigen woning kent aan de ene kant de hypotheekrenteaftrek. Aan de andere kant is er een bijtelling op grond van de WOZ-waarde. Deze bijtelling is het eigenwoningforfait.
Voor eigen woningen met een waarde tussen 75.000 euro en 1.060.000 euro – verreweg de meeste huizen – bedraagt het eigenwoningforfait 0,75 procent van de WOZ-waarde.
Lees ook van Michiel Spanjers: Rutte spekt schatkist Trump
Erfenis van Hillen
De bijtelling van het eigenwoningforfait vermindert het bedrag aan hypotheekrenteaftrek. Voor burgers die niet of nauwelijks hypotheekrenteaftrek hebben, resteert in theorie een bijtelling van het eigenwoningforfait.
In theorie? Ja, want daar komt de huidige ‘Hillen-regeling’ om de hoek kijken. Om eigenwoningbezitters te stimuleren hun hypotheekschuld af te lossen, diende het toenmalige CDA-Kamerlid Hans Hillen een initiatiefwetsvoorstel in.
De regeling houdt kort gezegd in dat een streep wordt gezet door het te betalen bedrag aan eigenwoningforfait.
Enthousiast
Hillen motiveerde het als volgt: ‘Voor mensen die hun hypotheek hebben afgelost – en dus ook geen beroep meer doen op de hypotheekrenteaftrek – zou het eigenwoningforfait niet meer moeten gelden. Op deze manier worden belastingplichtigen aangemoedigd daadwerkelijk hun hypotheek af te lossen.’
Het kabinet van VVD, CDA en D66 was destijds zo enthousiast dat het initiatiefwetsvoorstel werd overgenomen in een eigen wetsvoorstel. Hierdoor is de regeling sinds 2005 van toepassing.
Deze tegemoetkoming luistert op het digitale aangiftebiljet trouwens naar de technische omschrijving ‘aftrek vanwege geen of kleine eigen woningschuld’.
Aflosboete
Na vele jaren komt aan deze tegemoetkoming een einde. Het kabinet Rutte III is namelijk voornemens de regeling vanaf 2019 in jaarlijkse stapjes om zeep te helpen.
Deze actie is inmiddels gemunt als de aflosboete. Vanaf 2049 is de regeling dan helemaal verdwenen. Maar waarschijnlijk eerder, want lange overgangstermijnen worden meestal ingekort.
Lees ook van Michiel Spanjers: De SP ontwijkt zelf miljoenen aan belasting
Fiscale boemerang
Iedereen die gehoor heeft gegeven aan de aanmoediging de hypotheekschuld af te lossen, ziet een fiscale boemerang op zich afkomen. Het verwijt van onbetrouwbare overheid is voorstelbaar.
Anderzijds kan in een democratisch bestel met wisselende partijen aan de macht geen maatregel in graniet gebeiteld zijn. Wel heeft het huidige kabinet op de ChristenUnie na exacte dezelfde samenstelling als destijds. En dat schept toch zeker verwachtingen.
Pijnlijk
Dat kiezers verrast zijn over de maatregel kan ik me evengoed voorstellen. Afschaffing is opgenomen in het verkiezingsprogramma van coalitiepartij D66 (en oppositiepartijen PvdA en SP), maar door het te verstoppen in de financiële bijlage, speel je toch wel verstoppertje met de kiezer.
Voor VVD, CDA en ChristenUnie is de aflosboete pijnlijk. Een razendsnelle invoering moet voor het trio kennelijk fungeren als een soort pijnstilling. De gedachte erachter is ongetwijfeld dat de kiezer de aflosboete vergeet zodra deze in de wet staat.
D66-buit binnen
Er wordt gefluisterd dat de naderende gemeenteraadsverkiezingen begin volgend jaar en de getrapte Senaatsverkiezingen het jaar erop hierbij een rol spelen.
Voor D66 is het daarnaast aanlokkelijk hun wapenfeit alvast in te voeren, terwijl het nog maar de vraag is of alle andere maatregelen ongeschonden de eindstreep halen. De buit is op deze manier direct binnen.
Basisschoolleerling
Zo zijn er verschillende politieke belangen die tot snelle invoering leiden. Maar niemand zegt dit. In plaatst daarvan wordt gewezen op uitvoeringsproblemen bij de Belastingdienst.
In de systemen van de Belastingdienst moet aan de reeds ingevoerde ‘Hillen-regeling’ een afbouwfactor voor de aflosboete worden toegevoegd. Dit is een kleine aanpassing binnen een bestaande parameter.
Lees ook: Wie is de dupe van de aflosboete?
Naar mijn inschatting kan een basisschoolleerling de desbetreffende programmeerregel binnen enkele minuten wijzigen.
Ruim de tijd
Voor het aangifteprogramma is daarvoor nog voldoende tijd. Pas in het voorjaar van 2020 speelt de aflosboete bij de belastingaangifte over 2019 voor het eerst op.
Daarnaast krijgen veel belastingplichtigen een voorlopige aanslag. Dit betekent dat zij gedurende 2019 per maand belasting moeten betalen dan wel terugkrijgen. Het systeem dat deze voorlopige aanslagen regelt, moet uiterlijk op 22 november 2018 in kannen en kruiken zijn. Daarvoor is dus ook nog meer dan een jaar de tijd.
En de tariefsverlaging dan?
Alleen een echte systeemwijziging had al half oktober ingeregeld moeten zijn voor de voorlopige aanslag. Daarvoor is het kabinet sowieso te laat, afgezien van het feit dat daarvan natuurlijk geen sprake is.
Sterker, als de aflosboete een systeemwijziging is, is de geleidelijke invoering van de tweetaks met tariefsverlaging dat ook. Ook die gaat per 2019 in, maar de wetsaanpassing daarvoor heb ik nog niet gezien.
Speedy Gonzales
Maar laten we vooral wel wezen. Welke impact heeft dit nu allemaal de komende jaren? De gemiddelde WOZ-waarde bedraagt in Nederland momenteel 264.000 euro. Dat zal in 2019 wat hoger zijn, maar de aflosboete gaat in dat geval om een te betalen belastingbedrag per maand tussen de 1,00 en 2,50 euro.
Bij een duurdere woning is het navenant meer. Moet dat echt hoognodig in een voorlopige aanslag verdisconteerd worden?
Je kunt voorstander zijn van de aflosboete en die vervolgens als Speedy Gonzales invoeren. Dat is een politieke keuze. Het geeft echter geen pas de Belastingdienst hiervoor de zwarte piet te geven.
Michiel Spanjers is publicist en ondernemer en als fiscalist verbonden aan de Universiteit Leiden. Dit is de zesde aflevering van een nieuwe serie waarin hij ons fiscaal stelsel onder de loep neemt.