Vladimir Poetin (65) heeft een ruime verkiezingszege geboekt en blijft nog zes jaar president van Rusland. Het wordt zijn vierde termijn als Russisch leider, ditmaal behaald als niet-partijgebonden kandidaat.
Met meer dan 95 procent van de stemmen geteld, is de zittende president volgens de kiesraad zeker van 76,5 procent van de uitgebrachte stemmen. Dit is zijn beste resultaat ooit, hij kan nu aan de macht blijven tot 2024. Van tevoren twijfelde niemand eraan dat Poetin weer zou winnen. De enige factor waarover lichte spanning bestond, was het opkomstpercentage, dat de leider zo hoog mogelijk wilde voor een sterk mandaat.
‘Maar dat is meer dan 60 procent, groter dan zes jaar gelden,’ zegt Hans van Koningsbrugge, hoogleraar geschiedenis en politiek van Rusland aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Dat krijgen ze in Rusland gewoon voor elkaar door er een soort feestdag van te maken. Ze regelen wat versieringen voor de stemlokalen en er worden kleine cadeautjes aangeboden. En tegen bedrijven wordt gezegd: “Jullie moeten allemaal stemmen.” Voor het ambtenarenapparaat geldt dat natuurlijk helemaal.’
Enige serieuze concurrent uitgeschakeld
Lees ook de column van Robbert de Witt over het opkomstpercentage: Poetins enige vijand: desinteresse
Serieuze concurrentie had Poetin niet, nadat een echte tegenstrever als Alexej Navalni door de kiesraad was uitgesloten van deelname, omdat hij een (omstreden) strafblad heeft. ‘Maar of we met hem beter af waren geweest is de vraag hoor,’ zegt Van Koningsbrugge. ‘In het Westen dragen we zo’n oppositie-politicus op handen en het is natuurlijk wel moedig dat hij Poetin uitdaagt. Maar hij is enorm nationalistisch, daarin verschilt hij niet zo veel van Poetin. In de grote steden had hij misschien een aanzienlijk deel van de stemmen kunnen halen, maar op het platteland echt niet hoor. En het is goed dat hij de corruptie wil aanpakken, maar die cadeaucultuur is al eeuwenlang in Rusland ingebed, dat verander je echt niet zomaar. Ga je naar de dokter en wil je sneller behandeld worden, dan neem je gewoon een fles wodka mee.’
Wordt Poetin president voor het leven? Daar kan Van Koningsbrugge geen eenduidig antwoord op geven. ‘Maar hij kan het als hij het zou willen. Hij moet daarvoor de grondwet veranderen, maar heeft de benodigde tweederde meerderheid in het parlement. Hij heeft nu natuurlijk wel een illuster voorbeeld in China nu.’
Alternatief biedt geen zekerheid
Is er iemand die de leider nog een strobreed in de weg kan liggen? Zolang hij de Kremlin-elite maar tevreden houdt, kan hij aanblijven, stelt Van Koningsbrugge. ‘Zijn positie komt alleen in gevaar als Rusland economisch keihard onderuit gaat. En ja, Rusland is hard getroffen door de sancties, maar economisch krabbelt het de laatste tijd op. Dus voorlopig is iedereen tevreden. Daarnaast denken velen: wat krijgen we anders? Een alternatief biedt geen zekerheid.’
Rusland kwam de laatste dagen vooral in het nieuws door de aanslag op de spion Skripal die in Londen werd aangevallen met zenuwgas. ‘Ik denk dat Poetin daarover een signaal af heeft willen geven aan zijn achterban,’ zegt Van Koningsbrugge. ‘Zo rekenen we af met verraders.’ Dat kan op goedkeuring rekenen van zijn achterban, maar daar hoeft hij het niet voor te doen: hun sympathie heeft hij toch wel.
Er is gefraudeerd, meent Van Koningsbrugge, maar niet op de schaal als bij eerdere verkiezingen. ‘Er hingen hier en daar webcams en er kwamen wel wat ongeregeldheden aan het licht. Maar waarom zou Poetin op grote schaal moeten frauderen? De uitslag stond toch al vast.’