Twee weken van openbare impeachment-verhoren schetsen een beeld van een schimmige diplomatie met Oekraïne, met een directe rol voor Donald Trump. Maar is het erg genoeg voor afzetting van de Amerikaanse president?
President Donald Trump wist van de pogingen om de Oekraïense regering onder druk te zetten om Burisma Holdings te onderzoeken, het bedrijf waar de zoon van oud-vicepresident Joe Biden een lucratieve baan had. Sterker nog, hij stuurde zijn naaste adviseurs erop aan dat te doen. Dat zei Gordon Sondland, Trumps eigen ambassadeur bij de Europese Unie, woensdag in het Capitool, het gebouw waar de volksvertegenwoordiging zetelt. Als Oekraïne een onderzoek aankondigde, zou Trump zijn ambtgenoot Volodymyr Zelensky uitnodigen in het Witte Huis. Oftewel, een ‘voor wat, hoort wat’.
Het is een van de momenten die eruit sprongen tijdens de verhoren met de hoofdrolspelers in de Oekraïne-kwestie. Verhoren die bij elkaar meer dan dertig uur duurden. Het beeld dat naar voren komt, is dat van een Witte Huis dat de regels van de diplomatie oprekt en onder leiding van Trumps advocaat Rudy Giuliani een soort schaduwcampagne opzette, tot frustratie van talloze medewerkers.
Ongepast
‘Sondland was een binnenlands politiek klusje aan het opknappen, terwijl wij bezig waren met nationale veiligheid en buitenlandbeleid. En die twee kwamen opeens samen,’ zei Fiona Hill, die in de Nationale Veiligheidsraad zit. Ze zei dat haar baas, de opgestapte Nationaal Veiligheidsadviseur John Bolton, niets te maken wilde hebben met deze schaduwdiplomatie. Hij noemde het volgens Hill ‘een drugsdeal’.
Twee getuigen luisterden mee met Trump toen hij op 25 juli met Zelensky belde en expliciet vroeg de zoon van Joe Biden te onderzoeken. Luitenant-kolonel Alexander Vindman noemde het verzoek ‘ongepast’, Jennifer Williams (een adviseur van vicepresident Mike Pence op het gebied van Europa en Rusland) noemde het ‘ongebruikelijk’. De getuigenissen impliceren bovendien dat de druk op Oekraïne was gelieerd aan een tijdelijke bevriezing van 400 miljoen dollar financiële steun aan het land – maar dat ontkent het Witte Huis. Uiteindelijk werd dat geld ‘gewoon’ overgemaakt.
Democraten denken ‘smoking gun’ te hebben
Een zichtbaar boze Adam Schiff, de Democratische voorzitter van de Inlichtingencommissie, noemde na afloop van alle verhoren Trumps gedrag ‘erger dan Watergate’ – de kwestie die leidde tot het aftreden van president Richard Nixon. Schiffs argument is dat het om persoonlijke politieke redenen bevriezen van financiële steun aan een bondgenoot die is verwikkeld in een oorlog met Rusland, erger is dan een slecht uitgevoerde overval. De kans dat Democraten in het Huis van Afgevaardigden voor afzetting van de president stemmen, is zeer groot.
Tegelijkertijd zeggen Republikeinen dat het hele onderzoek een schijnvertoning is. ‘De president mag zelf weten wie hij wel en niet wil spreken, of hij daarvoor een goede reden of helemaal geen reden heeft,’ reageerde de Texaanse Senator John Cornyn. Slechts een enkeling zegt dat Trumps gedrag ongepast was, laat staan dat hij hiervoor moet worden afgezet. Met andere woorden: politici van twee politieke kanten keken naar dezelfde verhoren en trokken er geheel andere conclusies uit.
The Republican Party, and me, had a GREAT day yesterday with respect to the phony Impeachment Hoax, & yet, when I got home to the White House & checked out the news coverage on much of television, you would have no idea they were reporting on the same event. FAKE & CORRUPT NEWS!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) November 21, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Kijkt Amerika wel?
Grote vraag is hoeveel Amerikanen van mening zijn veranderd na alle verhoren – en of de gemiddelde Amerikaan zich er überhaupt voor interesseert. Kijkcijfers geven een indruk: elke dag keken tussen de 11 en 13 miljoen Amerikanen naar de verhoren, die allemaal live te zien waren op alle grote televisiekanalen. Dat is best veel, maar in een land van 330 miljoen inwoners valt het ook wel weer mee. Wellicht is er iets van publieke vermoeidheid inzake de impeachment-procedure: het Senaatsverhoor van de ontslagen FBI-baas Jim Comey in 2017 trok meer dan 19 miljoen kijkers.
Toeval of niet, op de laatste dag van de verhoren kwam een peiling naar buiten met positief nieuws voor de Amerikaanse president. Voor het eerst in tijden zijn meer Amerikanen positief dan negatief over hem: 48 tegen 47 procent.
Voorlopig is Trump nog niet van de kwestie af. Als het Huis hem in beschuldiging stelt, is het aan de Senaat een oordeel te vellen. De Republikeinen, die een meerderheid in de Senaat hebben, zeggen dat ze maximaal twee weken willen uittrekken voor een proces. Dat betekent dat er waarschijnlijk in het begin van 2020 duidelijkheid is over de toekomst van de president.