Trump: na Iraanse raketaanvallen geen nieuwe militaire actie

Iran heeft in de nacht van dinsdag op woensdag Amerikaanse vliegbases in Irak met raketten bestookt als reactie op de dood van terreurleider Qasem Soleimani. Volgens Washington zijn er geen slachtoffers gevallen, maar Teheran claimt tachtig Amerikanen te hebben gedood. De Verenigde Staten zijn ‘in het gezicht geslagen,’ meent ayatollah Ali Khamenei. De Amerikaanse president Donald Trump, die vannacht zei dat ‘alles goed’, lijkt vooralsnog nieuwe militaire actie te ondernemen.

‘Onze economische en militaire kracht werkt afschrikwekkend voor Iran,’ zei Trump woensdagmiddag tijdens een persconferentie. ‘We zullen nooit toestaan dat Iran nucleaire wapens krijgt of mensen blijft doden, maar wij willen het liefst een nieuwe deal met het land sluiten.’ Ook riep hij nogmaals op tot het definitieve einde van de nucleaire deal met Iran: ‘Niets staat Iran in de weg om nucleaire wapens te maken. Beëindig de deal. Dan kunnen we aan een nieuw akkoord gaan werken.’ De president bevestigde dat geen Amerikaanse doden zijn gevallen.

Kijk en luister Trumps toespraak hieronder terug:

Twee luchtmachtbases in de Iraakse steden Ain al-Asad en Erbil werden volgens het Amerikaanse ministerie van Defensie en het Witte Huis kort na middernacht getroffen door meer dan tien raketten. Amerikaanse media meldden dat de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC) van Iran de aanval heeft opgeëist. Een paar uur later deelde het Iraanse staatspersbureau IRNA een video waarop is te zien hoe diverse ballistische raketten worden afgevuurd:

Volgens Trump is alles goed, ook Pentagon meldt geen slachtoffers

‘Alles is goed,’ reageerde president Trump vannacht op Twitter. Hij verzekerde zijn volgers ervan dat de Verenigde Staten ‘met afstand het sterkste en best uitgeruste leger waar dan ook ter wereld’ hebben, en kondigde aan woensdagmiddag (Nederlandse tijd) met een verklaring te komen.

Ook het Pentagon bevestigde al snel dat er ‘heel weinig of helemaal geen’ slachtoffers zijn gevallen aan Amerikaanse zijde. Dat blijken er later nul te zijn. Er zijn evenmin Iraakse militairen omgekomen, heeft de Iraakse regering laten weten. Ook de in Erbil gestationeerde Nederlandse soldaten zijn ongedeerd gebleven, meldt het ministerie van Defensie.

Iran: tachtig Amerikanen gedood

Iran heeft een andere lezing. De islamitische republiek spreekt via staatsmedium Mehr News van meer dan tachtig gedode Amerikaanse soldaten en zo’n 200 gewonden. Minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif reageerde vannacht op de aanval. Volgens hem gaat het om ‘proportionele maatregelen ter zelfverdediging’. Zarif stelt dat Iran ‘geen escalatie of oorlog zoekt, maar zich zal verdedigen tegen welke agressie dan ook’:

Mochten de Verenigde Staten terugslaan, zal de reactie van Iran ‘nog sterker en vernietigender zijn,’ zei bevelhebber Mohammad Bagheri van de Revolutionaire Garde volgens CNN. Het Iraakse parlement veroordeelt de Iraanse aanval omdat het een schending van de nationale soevereiniteit zou zijn: ‘Wij weigeren toe te staan dat dit conflict op Iraaks grondgebied wordt uitgevochten,’ zei parlementsvoorzitter Mohammed al-Halbusi. Vanuit Irak komen ook berichten dat pro-Iraanse milities eveneens Amerikaanse bases willen gaan aanvallen, als reactie op de dood van de leider leider Abu Mahdi al-Muhandis van de Iraakse tak van terreurgroep Hezbollah, die omkwam tijdens de drone-aanval op Soleimani. ‘Onze vergelding zal niet minder zijn dan die van Iran. Dat is een belofte,’ zei een commandant woensdag.

Ayatollah: ‘Corrupte aanwezigheid’ Amerika in regio moet stoppen

‘Ze zijn geslagen vannacht, maar zulke militaire acties zijn niet genoeg,’ reageerde de machtigste man van Iran, geestelijk leider ayatollah Ali Khamenei, op Twitter. Hij voegde er later aan toe dat de ‘corrupte aanwezigheid van de VS in de regio van West-Azië moet worden gestopt’, omdat Amerika ‘oorlog, verdeeldheid, opruiing en vernietiging van infrastructuren’ heeft veroorzaakt. Volgens Khamenei wordt de Amerikaanse aanwezigheid niet langer geaccepteerd in de regio.

Dat geldt al langer voor de aanwezigheid van Israël. De hoge officier Mohsen Rezaei van de Revolutionaire Garde had zondag al gedreigd de Israëlische steden Haifa en Tel Aviv ‘te veranderen in stof’ als Amerika zou reageren op de militaire reactie van Iran, een dreigement dat Teheran geregeld uit. Tijdens zijn toespraak herhaalde Khamenei nog maar eens dat de Joodse staat net als Amerika de aartsvijand is van Iran. De toehoorders van de ayatollah beantwoordden de toespraak met de bekende leuzen als ‘Dood aan Amerika’ en ‘Dood aan Israël’.

EU en Blok willen einde aan ‘spiraal van geweld’ en de-escalatie

Evenmin verrassend is dat de Europese Unie (EU) oproept tot dialoog en de-escalatie van de spanningen tussen de Verenigde Staten en Iran. ‘We moeten alles doen om de gesprekken weer op gang te brengen,’ zei voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen nadat ze in Brussel had vergaderd met Eurocommissarissen over de situatie in het Midden-Oosten. Hoge Buitenlandvertegenwoordiger Josep Borrell veroordeelde de Iraanse raketaanvallen en wil dat de ‘spiraal van geweld’ ten einde komt. De Britse premier Boris Johnson en de Duitse minister van Defensie Annegret Kramp-Karrenbauer roepen Teheran op het geweld te staken, Frankrijk is volgens minister van Buitenlandse Zaken Jean-Yves Le Drian ‘in contact met alle partijen’ om de situatie te de-escaleren.

Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) veroordeelt de Iraanse raketaanvallen in Irak, die hij ‘zeer zorgelijk’ noemt. Wel is de minister ‘opgelucht’ dat er geen Nederlandse militairen zijn getroffen. ‘Nederland blijft inzetten op de-escalatie,’ zegt Blok, die de kwestie later vandaag bespreekt met Borrell. ‘We streven naar kalmte en het verminderen van spanningen.’ Blok belde de afgelopen dagen met ambtsgenoten uit Irak, Saudi-Arabië en Oman om ‘de noodzaak van de-escalatie te benadrukken’. Vrijdag komen de ministers van Buitenlandse Zaken van de 28 EU-lidstaten, onder wie Blok, bijeen om te vergaderen over de situatie in het Midden-Oosten.

Coalitiepartij D66 wil nog deze week nog met minister Blok debatteren, schrijft Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma op Twitter. ‘Er is Nederlandse en vooral Europese actie nodig om de gevolgen te beperken voor onze militairen, de lokale bevolking, de strijd tegen IS, de atoomdeal met Iran en de regionale veiligheid.‘ Bram van Ojik (GroenLinks) wil ook een debat pleit en eveneens voor meer Europese samenwerking: ‘Blij dat onze militairen veilig lijken te zijn,’ schrijft Van Ojik op Twitter. ‘De EU moet onmiddellijk diplomatieke actie ondernemen om te voorkomen dat Iran en VS opnieuw naar wapens grijpen en de regio in brand zetten.’

SP-Kamerlid Karabulut in verzet: ‘Geen oorlog met Iran!’

Sadet Karabulut (SP), die het uitschakelen van Soleimani eerder nog een Amerikaanse ‘oorlogsmisdaad’ noemde, ziet de Iraanse raketaanval als een ‘vergeldingsactie op de roekeloze oorlogspolitiek van de VS’. Zij vindt dat het kabinet moet ‘inzetten op de-escalatie’ en wil zo snel mogelijk een Kamerdebat. Ook spreekt ze zaterdag op de manifestatie ‘Geen Oorlog met Iran’ op het Spui in Amsterdam, samen met onder anderen GroenLinks-raadslid Femke Roosma en diverse pacifistische organisaties.

Volgens Geert Wilders is Iran ‘doodsbang’ en heeft het land ‘bewust Amerikaanse troepen gemist’. Dit omdat het regime in Teheran zou ‘weten dat de VS dan gehakt van ze maakt’:

Veel luchtvaartmaatschappijen hebben vanwege de opgelopen spanningen in de regio besloten voorlopig niet boven Iran en Irak te vliegen. KLM besloot dat woensdagochtend na een risico-analyse. Ook het Duitse Lufthansa vliegt tot nader order niet over beide landen. Malaysia Airlines en Singapore Airlines vliegen eveneens alternatieve routes om het Iraanse luchtruim te mijden. Vannacht stortte een Boeing 737-800 van Ukraine International Airlines neer die kort daarvoor was vertrokken vanuit Teheran. Alle 176 inzittenden kwamen om het leven. Er lijkt vooralsnog geen verband met de militaire spanningen in de regio.