Het Amerikaanse kiescollege van 538 kiesmannen stemt maandag 14 december over wie de aanstaande Amerikaanse president wordt. Daarmee is Joe Biden definitief de aanstaande, gekozen, president van de Verenigde Staten. Het is een van de laatste formele stappen in het verkiezingsproces.
1. Hoe werkt dit kiescollege?
Wie president wil worden van de Verenigde Staten moet een meerderheid winnen in het kiescollege, dat 538 personen telt. Als dit college heeft gestemd, is de definitieve uitslag van de presidentsverkiezingen daar. Elk van de vijftig Amerikaanse staten heeft net als de hoofdstad Washington een specifiek aantal kiesmannen, gebaseerd op het aantal inwoners.
Lees ook van Koen Petersen: zal Trump ooit de winst van Biden erkennen?
De uitslagen van afgelopen november zijn leidend voor het kiescollege. De kandidaat die in november de meeste stemmen kreeg van de inwoners in een staat, wint alle kiesmannen van die staat. Alleen in Nebraska en Maine worden die stemmen anders verdeeld.
Eens in de vier jaar, op de maandag na de tweede woensdag van december stemt het kiescollege over de volgende president en vicepresident. Het omslachtige proces is onderdeel van het Amerikaanse verkiezingssysteem. Dat staat in de Grondwet beschreven en die is heilig in Amerika.
2. Hoe stemmen de kiesmannen?
De stemming van het kiescollege gebeurt gespreid. In elke staat en in Washington komen de kiesmannen van die specifieke staat bijeen. Zo komen de lokale kiesmannen in Michigan samen in het parlement van de staat om hun stem uit te brengen. Wegens ernstige bedreigingen is het parlement afgesloten, zodat de kiesmannen veilig kunnen stemmen. De staat Nevada organiseert als enige een digitale stemming wegens het coronavirus.
Op grond van de verkiezingen van 3 november lijkt het erop dat Joe Biden 306 kiesmannen aan zich bindt en Donald Trump 232, als elke staat exact de uitslag van november overneemt. De kiesmannen in 33 staten en in Washington zijn dat verplicht. In de zeventien andere staten mogen de kiesmannen zelf beslissen op wie zij stemmen, maar is het gebruikelijk om de uitslag van de stemming door de lokale bevolking te volgen. Als een kiesman dat niet doet, wordt die een zogenoemde ongelovige kiesman genoemd. In sommige staten staan daar sancties op.
3. Hoe gaat het nu verder?
De stemming door het kiescollege is de één na laatste horde op weg naar de inauguratie van de nieuwe president. Die inauguratie is op 20 januari 2021. Maar eerst moeten de stemmen van de kiesmannen nog officieel worden geteld door het Congres. Het Huis van Afgevaardigden en de Senaat – de Amerikaanse Eerste en Tweede Kamer – komen in verenigde vergadering bijeen op 6 januari. Dan tellen zij de 538 stemmen.
Parlementariërs kunnen tijdens die vergadering nog klachten indienen over de uitslag en het verkiezingsproces. Die klachten zullen de uitslag niet meer veranderen. Om dat mogelijk te maken, moet zowel de Senaat, waar Republikeinen een nipte meerderheid hebben, als het Huis van Afgevaardigden, dat in Democratische handen is, met de klacht instemmen. Dat zal niet gebeuren.
4. Wat gaat president Trump doen?
Met talloze rechtszaken en onbewezen beschuldigingen voerde president Donald Trump campagne tegen de verkiezingsuitslag. Tot op heden heeft hij zijn verlies niet erkend.
Afgelopen week strandde een laatste Republikeinse wanhoopspoging bij het Hooggerechtshof. De staat Texas spande een rechtszaak aan tegen de uitslag van vier belangrijke swing states. De kiesmannen van die staten zouden niet mogen stemmen, volgens Texas. Maar het Hof, met een meerderheid aan conservatieve rechters, zag er niets in. De zaak is nietig verklaard.
Toch blijft Trump zich verzetten tegen de, wat hij noemt, ‘meest frauduleuze verkiezingen ooit’, ook al staat de uitslag na vandaag vast. De president overweegt deelname aan de verkiezingen in 2024. Door zijn verlies niet toe te geven, hoopt hij de aandacht vast te houden en een belangrijke rol te blijven spelen in de Republikeinse partij.
Voorlopig lijkt dat te lukken. Zo steunden liefst 126 Republikeinse leden van het Huis van Afgevaardigden de rechtszaak van de staat Texas. Ook willen Republikeinen maar wat graag dat de president campagne voert in Georgia waar begin volgend jaar speciale verkiezingen zijn voor twee zetels in de Senaat.