Terwijl de regering van de Amerikaanse president Joe Biden heel veel aandacht besteedt aan de bestrijding van het coronavirus, kampen grote delen van het land ook met een andere gezondheidscrisis: een recordaantal doden door drugsoverdoses. Vier vragen en antwoorden.
1. Wat is er aan de hand?
Een paar jaar geleden was de pijnstillercrisis een veelbesproken thema in de Verenigde Staten, maar sindsdien is de aandacht ervoor sterk afgenomen. De problemen zijn alleen maar groter geworden, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Tussen september 2019 en september 2020 overleden meer dan 90.000 Amerikanen als gevolg van een overdosis drugs. Een record. De problemen zijn het grootst in het binnenland: van de zogeheten rust belt in het oosten, een gebied dat in de twintigste eeuw het zwaartepunt van de (zware) industrie vormde, tot woestijnstaten Arizona, Nevada en New Mexico in het Westen.
It’s Tuesday y’all know what that means…. BIG PROJECT! This is drug overdose deaths per 100K population. Drug overdoses have absolutely ravaged a pathway across Central America. From one side of the nation to the other. The opioid crisis is the biggest red blotch here…. pic.twitter.com/EvEYhkImFF
— XNeon (@xxxneonslavexxx) May 4, 2021
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
2. Hoe zat het ook alweer met die opiaten?
Vanaf de jaren negentig ontstonden problemen doordat veel Amerikanen legale, maar verslavende pijnstillers als Oxycontin kregen voorgeschreven door artsen– een praktijk die de farmaceutische industrie stimuleerde. Toen de regels werden aangescherpt, zijn veel verslaafden illegale middelen gaan gebruiken. Zo werd fentanyl in 2020 voor 55 procent van de drugsdoden de oorzaak van hun overlijden. Deze pijnstiller, een synthetische variant op heroïne, is goedkoop, makkelijk verkrijgbaar en gigantisch verslavend.
Lees ook dit verhaal van correspondent Emile Kossen over hoe een stad in Florida vecht tegen een oneindige golf pijnstillers
De regering van oud-president Donald Trump bestempelde het opiatengebruik in 2017 als ‘nationale crisis’. Een middel om acute overdoses tegen te gaan, Narcan, werd daarop door het hele land verspreid. Afkickklinieken kregen miljarden dollars steun en er werden commercials uitgezonden over de risico’s van verslavende pijnstillers. Dat leek te helpen: in 2018 nam het aantal doden door overdoses voor het eerst af.
3. Welke rol speelt de pandemie?
Volgens deskundigen is het geen toeval dat juist in het coronajaar zoveel meer drugsdoden zijn te betreuren. Vooral in de eerste maanden van de pandemie moesten hulpcentra dicht, verloren miljoenen Amerikanen hun baan en kwamen veel mensen terecht in een sociaal isolement.
Voor sommigen zijn de nieuwe cijfers geen verrassing. ‘Wij zagen hier het afgelopen jaar aanzienlijk meer mensen doodgaan aan een overdosis dan aan corona,’ zegt Sam Cramblit (29). Hij is de Democratische burgemeester van Ironton, een stadje in het zuiden van de staat Ohio. ‘Dat door de ene crisis de samenleving op slot moest, maakte de andere crisis er niet makkelijker op.’
Lees ook: Drugscrisis houdt Amerika in zijn greep
Bovendien verandert de problematiek steeds, zegt Cramblit. Zijn politiekorps kreeg signalen dat drugsdealers steeds vaker ‘gewone drugs’ (zoals wiet) aanvullen met fentanyl, om gebruikers verslaafd te maken en meer winst te behalen. Verscheidene doden in Cramblits regio zijn gelinkt aan de geldcheques die de federale overheid aan de bevolking uitdeelde als ‘coronahulp’. Het geld is in die gevallen gebruikt om drugs te kopen.
4. Wat is Bidens strategie?
Na vijf maanden in functie als president is dat eigenlijk nog onduidelijk. De belangrijkste concrete stap die zijn regering vorige week heeft gezet, was ervoor te zorgen dat buprenorphine, een middel tegen opiatenverslaving, makkelijker verkrijgbaar wordt. Die maatregel nam Trump overigens al in zijn laatste weken als president en Biden zette daar in eerste instantie een streep door.
Deskundigen zeggen dat een veelvoud aan maatregelen nodig is om de problemen tegen te gaan. De toevoer van drugs moet worden aangepakt. De meeste illegale middelen komen binnen via de zuidgrens en China – de grootste producent van fentanyl. Verslaafden moeten toegang krijgen tot afkickklinieken, of op zijn minst een arts in de buurt hebben – iets wat in veel plattelandsgebieden niet het geval is. Een groep medische organisaties schreef vorige maand een brief aan zorgminister Xavier Becerra met aanbevelingen én een waarschuwing: ‘We hebben geen tijd meer te verliezen.’