Discussies over racisme en discriminatie in de Amerikaanse samenleving zorgen al maandenlang voor spanningen. Het debat is verplaatst naar scholen: hoe moet de complexe geschiedenis van het land worden uitgelegd? Vier vragen over critical race theory.
1. Wat is critical race theory ook alweer?
In beginsel is het een academisch discipline waarbij historische en systematische patronen van racisme in de Verenigde Staten worden uitgelicht en wordt getracht een link te leggen met moderne Amerikaanse instituten en wetten. Neem wetgeving uit het begin van de twintigste eeuw waardoor mensen in arme buurten – vaak met veel zwarte inwoners – moeilijker aan een hypotheek konden komen: het beleid is veranderd, maar de gevolgen zijn nog steeds zichtbaar. De theorie werd ontwikkeld in de jaren 70 en 80 en wordt al jaren uitgelegd aan studenten van rechten- en letterenstudies.
In rechtse kringen wordt gesteld dat ‘CRT’ inmiddels behoort tot het algemene linkse gedachtegoed. Het wordt gebruikt als parapluterm voor pogingen om de geschiedenis van de Verenigde Staten te herschrijven. Volgens Fox News-presentator Tucker Carlson, een van de meest invloedrijke stemmen in het debat, worden kinderen op scholen ‘geïndoctrineerd’ met negatieve beelden en gedwongen hun eigen land en de blanke inwoners te haten. Oud-president Donald Trump hekelde critical race theory binnen de overheid als ‘on-Amerikaanse propaganda’.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
2. Wat zegt links over ras?
In de nasleep van de dood van George Floyd en de Black Lives Matter-demonstraties van het afgelopen jaar wordt vooral door progressieve Amerikanen veel gesproken over discriminatie en racisme in de geschiedenis en het heden. Velen zijn overtuigd dat er sprake is van ‘systematisch racisme’ waardoor blanken worden bevoordeeld – white privilege. Blanke Amerikanen en grote bedrijven worden onder druk gezet om zich uit te spreken in de discussie, want ‘stilte staat gelijk aan geweld’.
Meer over Critical Race Theory: ‘Niet toestaan dat leraren schadelijke denkbeelden verspreiden’
Feitelijke vooruitgang op het vlak van ras wordt overschaduwd door felle retoriek over Amerika’s tekortkomingen. Voor iemand als congreslid Alexandria Ocasio-Cortez is bijna alles een voorbeeld van blanke overheersing – van Bidens infrastructuurwet tot de recente schorsing van Olympisch sporter Sha’Carri Richardson voor wietgebruik. Maar het idee dat critical race theory alom wordt verspreid op lagere scholen, zoals Carlson stelt, wordt weggezet als onzinnige paniek.
3. Wie heeft gelijk?
In een peiling zegt 96 procent van leraren dat ze niet door hun scholen worden verplicht om antiracismelessen te geven. En in meer dan 20 staten – vooral geleid door Republikeinen – zijn juist maatregelen genomen die critical race theory impliciet of expliciet verbieden in curricula van lagere scholen. In Texas wordt bijvoorbeeld het 1619-project van The New York Times verbannen op scholen, dat slavernij centraal zet in het Amerikaanse ontstaansverhaal.
Tegelijkertijd zijn scholen bepaald niet immuun voor discussies over ras in de samenleving. Leraren op een school in Springfield in de staat Missouri moesten tijdens een ‘diversiteitscursus’ zichzelf op een ‘matrix van overheersers’ plaatsen, met blanke mannen als meest bevoordeeld en een onderdeel van ‘onbewust blank supremacisme’. In Cupertino in de staat Californië kregen achtjarigen een vergelijkbare opdracht. In St. Louis was uw EW-correspondent getuige van vierjarigen die werden geleerd hoe ze zich kunnen introduceren op antiracistische en genderneutrale wijze.
4. En nu?
De discussie werd deze week nieuw leven ingeblazen door een document van de National Education Association. De vakbond, waarbij meer dan de helft van de 3,2 miljoen leraren is aangesloten, schaart zich zonder schroom achter het geven van critical race theory-lessen aan kinderen. Ook steunt het een nationale protestdag op de verjaardag van George Floyd (14 oktober) om aandacht te vragen voor racisme en onderdrukking. Een groep PR-medewerkers moet ‘CRT’ bovendien in een positiever daglicht gaan stellen. De National Education Association heeft overigens niet de macht om de leerstof te bepalen, daar zijn duizenden lokale schoolbesturen voor.
Het debat is snel onderdeel geworden van de ‘cultuuroorlogen’, waarbij de meest uitgesproken linkse en rechtse stemmen het gesprek domineren. Kort gezegd: links meent dat iedereen moet worden overtuigd hoe inherent racistisch de Verenigde Staten zijn, rechts wil nog geen kritisch woord horen over de founding fathers. Verschillende vergaderingen van schoolbesturen – zoals onlangs in Virginia – liepen compleet uit de hand, nadat boze ouders slaags raakten.
Rustige gesprekken over hoe de complexe Amerikaanse geschiedenis het beste kan worden uitgelegd aan kinderen, vallen weg in het geschreeuw. Dat is zonde, want zeven op de tien Amerikanen zijn het eens met de stelling dat racisme een probleem is in het land. Inmiddels zeggen acht op de tien leraren dat de huidige sfeer het voor hen ‘lastiger maakt om productieve en noodzakelijke discussies te hebben over ras in de Verenigde Staten’.