Waarom India cruciaal is in Trumps Azië-plan

26 februari 2020Leestijd: 4 minuten
Donald Trump en Narendra Modi in de Indiase hoofdstad New Delhi. Foto: AFP.

De Verenigde Staten willen India heel graag als partner, maar de relatie met India is niet onproblematisch, schrijft Bram Boxhoorn. Trumps bezoek opent nieuwe mogelijkheden in deze oorlogszuchtige hoek van de wereld.

Indiase media melden met enig ironie dat speciaal deze week ter gelegenheid van het bezoek van de Amerikaanse president Donald Trump aan India er voor hem nog een ‘muur’ wordt gebouwd. De route die Trump aflegt van het vliegveld naar premier Narendra Modi’s woonplaats, voert namelijk langs sloppenwijken, die in allerijl met vers gemetselde muurtjes aan het oog van de presidentiële stoet moeten worden onttrokken.

Bram Boxhoorn

Bram Boxhoorn is historicus en directeur van de Atlantische Commissie. Hij is tevens gastdocent bij Webster University, Leiden. Boxhoorn schrijft wekelijks een blog voor Elsevier Weekblad over buitenlandse politieke kwesties.

Trumps bezoek opent nieuwe mogelijkheden in deze oorlogszuchtige hoek van de wereld. In zijn Zuid-Azië-strategie van 2017 benoemde Trump, naast een veranderende benadering van het Afghanistan-vraagstuk, India al tot een ‘strategisch partner’. Hij nodigde in dit verband het land uit een grotere economische rol in Afghanistan te spelen. Op dat moment behoorde India overigens al tot de vijf grote donorlanden van Afghanistan.

Opvallend mild over India

Formeel bezoekt Trump India om een nieuwe handelsovereenkomst te ondertekenen. Omdat Trump het Aziatische vrijhandelsverdrag TPP (Trans Pacific Partnership) meteen na zijn aantreden had geschrapt, kwam zijn focus op het afsluiten van bilaterale handelsverdragen te liggen. Dat gaat niet altijd even subtiel. Vorig jaar juni beëindigde hij vrij onverwacht India’s voorkeursstatus op economisch gebied. Als vergelding verhoogde de Indiase premier premier Modi onmiddellijk daarop de tarieven op een flink aantal Amerikaanse producten. Maar nu is er dus een nieuw handelsverdrag, ‘if it is the right one’, voegde Trump er bij aankomst in India grappend aan toe.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

De Amerikaanse regering is de laatste tijd opvallend mild over India. Dat viel op tijdens de confrontatie tussen India en Pakistan in februari vorig jaar. Dezelfde mildheid spreidden de Verengde Staten ten toon na de wijziging van de status van Jammu en Kasjmir. Ook de recente Indiase immigratiewet (de ‘Citizenship Amendment Act’), waardoor moslims uit de buurlanden geen aanspraak meer kunnen maken op een Indiaas paspoort, leidde tot weinig reactie van Amerikaanse kant.

Vijandige betrekkingen met buurlanden

De Verenigde Staten willen India heel graag als partner, maar de relatie met India is niet onproblematisch. Traditioneel houdt India zich een beetje op de vlakte bij grote wereldvraagstukken. Aan de vijandige betrekkingen met twee buurlanden, China en Pakistan, heeft het land de handen vol, zo lijkt het. Grote zorgen zijn er ook over de controle over de Indische Oceaan, waar de Chinese marine het nagestreefde overwicht van de Indiase marine uitdaagt.

De Verenigde Staten staan naast het handelsverdrag ook op het punt een grote wapendeal met India te sluiten. Dat is opmerkelijk omdat India historisch zijn militaire materieel in Rusland koopt. Alleen de Fransen weten er soms met de verkoop van hun jachtvliegtuigen tussen te komen. Tijdens het recente conflict met Pakistan bleek de Indische luchtmacht echter kwetsbaar te zijn voor de Pakistaanse F-16s.

India schitterde door afwezigheid

In september 2018 werden de militaire banden met de Verenigde Staten al strakker aangehaald door het afsluiten van een verdrag, het COMCASA (‘Communications Compatibility and Security Agreement’). Het verdrag geeft India toegang tot de Amerikaanse telecommunicatietechnologie, die ook door de Amerikaanse defensie wordt gebruikt. Voorts komt er een ‘real time’ informatie-uitwisseling tussen de twee landen.

Misschien wel het belangrijkste onderwerp in de relatie betreft Afghanistan. Pakistan was betrokken bij de recente onderhandelingen met de Taliban, maar India schitterde door afwezigheid. Trump zou India er graag bij betrekken. Volgens analist Minaam Shah heeft Modi geen andere keuze dan ervoor te zorgen dat India een centralere rol gaat spelen in Afghanistan. Eigenlijk zou India de rol van de Verenigde Staten moeten overnemen, zegt hij. Zo ver zal het zeker niet komen. India is nog steeds een ‘voorzichtige sherrif’ in de regio, mede door de weinig gunstige ervaringen met interventies tijdens de Sri Lankese burgeroorlog (1983-2009).

Lees ook dit commentaar van Jelte Wiersma: Isoleer China, omarm India

Volledige nucleaire samenwerking

Veertien jaar geleden sloten de Verenigde Staten en India, onder George W. Bush en premier Manmohan Singh, onverwacht een nucleaire ‘deal’ (India- US Civil Nuclear Agreement). Hiermee besloten de Verenigde Staten tot volledige nucleaire samenwerking met India. Dat was een opvallende stap omdat India geen ondertekenaar is van het Non-Proliferatie Verdrag.

In toenemende mate is er nu onder premier Modi sprake van een versterking van rol van India in de Amerikaanse Azië-strategie. Dat is de betekenis op lange termijn van Trumps bezoek aan India.