Amerikaanse politici hebben oudersdomslimiet nodig

30 april 2022Leestijd: 3 minuten
Veel Amerikaanse politici hebben grijs haar. Foto: ANP

Grijs haar is een garantie voor succes in de Amerikaanse politiek. De gemiddelde leeftijd in de nationale politiek stijgt en stijgt, maar dat leidt tot zorgen over de gezondheid van politici. Een leeftijdslimiet is nodig, schrijft Victor Pak.

Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks op zaterdag blogt hij over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.

In de Amerikaanse grondwet staan veel vernuftigheden. Zelfs over de minimumleeftijden van leden van het Huis van afgevaardigden, senatoren en presidenten is nagedacht. Voor het machtigste ambt moet iemand 35 jaar oud zijn, voor zitting in de Senaat 30 jaar en voor Huisleden is het 25 jaar.

Bedenkers van de grondwet gaven wel steun aan minimumleeftijden

Tijdens het opstellen van de constitutie was er weinig onenigheid over de minimumleeftijden. Met zeven stemmen voor en drie tegen nam de opstellingscommissie het mee in haar concept van de grondwet. In de Federalist Papers geven James Madison en James Monroe nog uitleg over het belang van de leeftijdseisen.

Monroe beargumenteert dat de eisen ervoor zorgen dat een dynastieke opvolging van het presidentschap zo goed als onmogelijk wordt gemaakt. Ook Madison hoopt dat zetelopvolging binnen families zo wordt voorkomen en denkt dat de leeftijdseisen de Verenigde Staten beschermen tegen de invloed van buitenlanders, want naast de leeftijdseis is er ook de eis dat politici het Amerikaans staatsburgerschap een aantal jaar moeten bezitten.

Gemiddelde leeftijd in Amerikaanse congres is oudste in 20 jaar

De eisen werken al ruim tweehonderd jaar vrijwel uitstekend. Tot zover bekend glipten slechts drie senatoren door onoplettendheid door de selectie heen en werden zij in de Senaat benoemd terwijl zij jonger dan dertig jaar waren. Huidig president Joe Biden is de laatste senator die op 29-jarige leeftijd werd verkozen, maar hij trad pas toe tot de Senaat nadat hij dertig was geworden.

De keerzijde van het succes van de minimumleeftijden is de oplopende leeftijd van politici. Het huidige Congres is het oudste in twintig jaar tijd. De gemiddelde leeftijd in de Senaat is 63,9 jaar en in het Huis van Afgevaardigden 58,3 jaar. Het presidentschap springt eruit met Joe Biden, die op dit moment 79 jaar is. De president is ruim voorbij de pensioenleeftijd van 67 jaar in de Verenigde Staten en zelfs ouder dan de gemiddelde levensverwachting voor Amerikaanse mannen van 75 jaar (in 2020).

Aan Biden is de ouderdom af te zien, net als aan Trump

Tijdens persconferenties is de ouderdom aan Biden af te zien als hij vermoeid oogt, zich verspreekt of onderwerpen door elkaar haalt. Zijn voorganger Donald Trump, 70 jaar oud bij zijn inauguratie, kende soortgelijke momenten. Trump die het rijtje ‘Person, Woman, Man, Camera, TV’ uit een cognitieve test opdreunde, wat volgens de toenmalig president zijn uitmuntende mentale gezondheid bewees. Hij werd alom geridiculiseerd.

Bij politici blijft hun fitheid, lichamelijk en mentaal, vaak in nevelen gehuld. Daarop rust ook een taboe vanwege de affaire rond de Republikeinse presidentkandidaat Barry Goldwater in 1964. Die werd door psychologen vanaf de zijlijn, zonder enig onderzoek, ongeschikt verklaard om het presidentsambt te bekleden.

Recent was er nieuws over de geestelijke staat van de Democratische senator Dianne Feinstein uit Californië. Volgens collega’s is zij mentaal verward. Feinstein zou collega’s in een langdurig gesprek niet meer herkennen en meermaals dezelfde vragen stellen. Dat was ook zichtbaar bij een openbare hoorzitting in het Congres.

Maximumleeftijd geeft meer kans op stabiele en gezonde politici

De nu 88-jarige Feinstein stelde zich in 2018 herkiesbaar voor een termijn die tot 2024 loopt. Ze kan zelf eerder stoppen, of de Senaat kan haar met tweederde meerderheid wegsturen, maar de kans daarop is klein.

Beter zou het zijn als oudere politici tegen zichzelf in bescherming worden genomen. Neem in de grondwet een maximumleeftijd op, bijvoorbeeld een limiet die net als de pensioenleeftijd meegroeit met de levensverwachting. Bij afloop van de zittingstermijn moet de politicus ten minste tien jaar jonger zijn dan die levensverwachting. Dat geeft enig uitzicht op stabiele en gezonde politici.