Een verplicht lesje ‘woke’ op de vrijdagmiddag aan de Universiteit Leiden

Dat ‘woke’ een grote rol speelt in de wetenschap blijkt wel aan de Universiteit Leiden, waar sommige studenten inmiddels worden verplicht om de cursus ‘Diversiteit en inclusie’ te volgen. Zo ook Olivier Grauss, die hiervan verslag doet op EW Podium.

Toen ik afgelopen augustus begon aan mijn minor Global Affairs aan de Universiteit Leiden, ontdekte ik dat er buiten de workshops academisch schrijven ook een workshop Diversity and Inclusion op het programma stond. Persoonlijk kijk ik met argusogen naar diversiteitsbeleid in het hoger onderwijs. Gezien de recente aandacht voor dit thema en de bijkomende woke-cultuur ben ik hier niet bepaald de enige in. Ondanks mijn tegenzin besloot ik om met een open maar kritische houding de werkgroep te volgen.

De workshop werd gegeven door dr. Aya Ezawa, de diversity officer van de Universiteit Leiden en hoofd van het Expertisebureau Diversiteit en Inclusie (D&I). De introductie van de werkgroep was elementairder dan ik had verwacht: ‘Wat is diversiteit?’ ‘Wat is inclusie?’ ‘Wat is het verschil tussen gelijkheid en gelijkwaardigheid?’ Ik had me ingesteld op een regen van woke vaktermen als ‘wit privilege’, ‘dekolonisatie’ en ‘microaggressies’, maar die bleven vooralsnog achterwege. In plaats daarvan toonde Ezawa een onderzoek van het SCP over discriminatie in Nederland, om de noodzaak van haar D&I-bureau te illustreren.

Afwijkende opvattingen zijn niet divers of inclusief

Vervolgens zette Ezawa de doelen van haar D&I uiteen: meer diversiteit onder studenten, medewerkers en in het onderzoek. Om het belang hiervan te schetsen, zei zij dat studenten zich niet vertegenwoordigd voelen als zij nog nooit een leraar hebben gehad die op hen lijkt. Die uitspraak verbaasde mij, vooral omdat ik als student meer waarde hecht aan docenten die mij weten te inspireren dan aan docenten die qua uiterlijk op mij lijken.

Hierna ging dr. Ezawa ertoe over om de werkzaamheden van haar D&I-bureau nader toe te lichten. Met klem benadrukte zij dat haar diversity office slechts een adviserende taak heeft binnen de Universiteit Leiden en dat zij zelf geen beleidsmaker is. Maar de goede verstaander had allang begrepen dat kritische academici zich maar beter niet tegen de D&I-adviezen konden keren.

Immers, mevrouw Ezawa liet er geen twijfel over bestaan dat zulke afwijkende opvattingen geen onderdeel uitmaken van diversiteit en inclusiviteit. Eerder kwamen kritische studenten en docenten in aanmerking voor extra D&I-training, zoals een cursus om te leren omgaan met vooroordelen – die bij bepaalde ‘overtredingen’ zelfs verplicht wordt opgelegd.

Correcte voornaamwoorden

Daarna kwam de cursus pas echt op stoom. Met een nieuwe dia onthulde Ezawa dat haar D&I via folders probeert om meer bewustzijn te creëren over verschillende genderidentiteiten en het correcte gebruik van persoonlijke voornaamwoorden: de pronouns. Volgens D&I is het ongepast om iemands aanspreekvorm (hij, zij of het genderneutrale hen) te bepalen op basis van iemands uiterlijk. Saillant detail: ook al hecht dr. Ezawa hier klaarblijkelijk veel waarde aan, zij had aan het begin van de werkgroep verzuimd zichzelf met haar gekozen pronouns te introduceren.

Na de pronouns volgde een dia met een lijst van initiatieven uit het netwerk van D&I. Dr. Ezawa praatte er snel overheen – en misschien was dat maar beter ook. Want voor zover zij er al in was geslaagd enigszins mild en sympathiek over te komen, bleken deze aan haar D&I gelieerde groepjes te worden gerund door studenten met een nog radicalere, Amerikaanse interpretatie van woke. Op hun socials is te zien dat deze groepen rabiaat anti-Israël zijn, evenementen organiseren waar witte mensen niet welkom zijn (safe spaces) en pleiten voor zaken als dekolonisatie van het curriculum. Allemaal onder goedkeurend oog van Ezawa en haar D&I-bureau.

Vragen uit de zaal

Toen de zaal ook wat vragen mocht stellen, bleek hoe diep sommige studenten zijn weggezakt in het woke-moeras. Zo vroeg een student hoe de universiteit veiliger gemaakt kan worden voor LGBTQ+ en BIPOC-studenten (een Amerikaanse term voor zwarten, indianen en andere niet-blanken). Het lange antwoord van Ezawa kwam feitelijk neer op: ‘meer diversiteit’. Een andere student vroeg wat te doen als een professor ongevoelige dingen zegt in zijn college, ook wel ‘microagressies’ genoemd. Het antwoord: meld het bij de docent zelf, een vertrouwenspersoon, of bij D&I.

Ten slotte zei een student dat zij de professoren van mijn opleiding ‘te man en te wit’ vindt. Noem mij naïef, maar hier schrok pas echt van. Want deze student bleek professoren als Bert Koenders en Rob de Wijk, die ik juist bewonder vanwege hun rijke expertise, te reduceren tot hun geslacht en huidskleur. Wat het niet beter maakte, is dat een studentmentor in de zaal de zorg van deze student beaamde en te harer geruststelling liet weten dat er wordt gekeken of de samenstelling van professoren in de toekomst inderdaad diverser kan worden gemaakt.

Ideologische echokamer versterkt ‘woke’-radicalisme

Gelukkig merkte ik ook dat andere studenten net als ik ver weg willen blijven van deze identiteitspolitiek, iets wat ik tot dan toe alleen had gezien in anonieme uitingen op Instagram. Zo vroeg een student of er geen frictie kan ontstaan tussen verschillende diversiteiten. In een nietszeggend antwoord verschool Ezawa zich achter haar dogma van inclusie: leren omgaan met verschillen.

Aan het einde van de cursus bleek ik nog niet genezen te zijn van mijn scepsis. Hoewel ik zeker bereid ben om na te denken over thema’s als diversiteit en inclusie op de universiteit, hekel ik de huidige dogmatische en ideologische aanpak. Het bestempelen van andere opvattingen als ‘niet inclusief’ vrijwaart het D&I-bureau van broodnodige kritiek. De ideologische echokamer die daaruit ontstaat, zorgt ervoor dat alleen de nog radicalere groepen op de universiteit elkaar kunnen overtreffen in woke en identiteitspolitiek. Op deze manier verwacht ik dat D&I eerder de eigen doelen voorbij zal streven dan deze te realiseren.