Een steeds hogere studieschuld, een stijgende rente en almaar strengere aflossingseisen drijven oud-studenten in het nauw. Dan maar een noodgreep: maak de rente op studieschuld aftrekbaar, schrijft fiscaal jurist Frans Wiggers op EW Podium.
Frans Wiggers (1996) begon zijn carrière als advocaat-belastingkundige, maar werkt nu voor de Belastingdienst als adviseur Vaktechniek. Hij schrijft op persoonlijke titel.
EW Podium publiceert opinies van (veelal beginnende) schrijvers, die vanuit eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het debat. De opinies hoeven niet overeen te komen met die van de redactie.
Begin deze maand las ik dat ik mijn studieschuld vanaf dit jaar mag gaan aflossen. Slechts vijftien jaar heb ik om alles terug te betalen. Ik kreeg eerder de mogelijkheid om in 35 jaar af te betalen, maar die had ik over het hoofd gezien. En dat kost me nu 20 jaar. Dat betekent nogal wat: een dubbel zo hoog termijnbedrag. Een aanpassing in de systemen van DUO was onmogelijk.
Helaas, het mag niet zo zijn. Inmiddels heb ik me bij deze situatie neergelegd, maar het blijft wringen. Waarom pakt de studieschuld zo ongunstig uit? En is er wat aan te doen?
Een (relatief) eenvoudige oplossing: de aftrekbare rente
Die vragen komen allemaal voort uit mijn eigen situatie, maar alleen maar eigenbelang is het niet. Jongeren worstelen de laatste jaren vaker met hun financiële positie en de gemiddelde studieschuld blijft stijgen.
Vanuit mijn affiniteit met het belastingrecht zoek ik een oplossing. Niet de enige weg die naar Rome leidt, niet de kortste, beste of leukste, maar wel een relatief eenvoudige (voor mij dan): de aftrekbare rente. Idealiter scheldt de staat de schulden kwijt, maar dat gaat nooit gebeuren (misschien ook deels terecht, ik heb wel het een en ander verbrast). Of denk aan de breed gedeelde wens de belastingwet te vereenvoudigen. Voor het zover is, staan we waar we staan en blijft mijn schuld – net als die van anderen – een harde realiteit.
Waarom geen aftrekbare rente?
De studieschuld kan de belastinggrondslag verlagen van het inkomen uit sparen en beleggen (box 3), maar dat voordeel is voorbehouden aan een kleine en zeer vermogende groep. Rekening houdend met een studieschuld van bijvoorbeeld 16.000 euro (het gemiddelde in 2022), moet een oud-student 73.000 euro aan vermogen hebben om überhaupt te worden belast in box 3. Daar droom ik weleens van, maar het blijft helaas bij dromen.
Ik droom ook weleens over aftrekbare rente. En wel de rente van 1,78 procent die zal drukken op mijn studieschuld. Wanneer je die kunt aftrekken als je genoeg verdient, geeft dat de juiste prikkel af.
Aftrekbare rente verlaagt de financiële druk
Als je onvoldoende verdient, hoef je in mijn voorstel nog steeds niets terug te betalen. Maar wanneer je dan de financiële vruchten van je studie plukt, ervaar je een soort beloning. Dat komt mij (iets) rechtvaardiger over dan het huidige systeem, al is het dan ook echt maar een klein beetje.
Bekijk ook dit onderzoek van EW: Met deze studies wacht een mooie toekomst
Met een dergelijke aftrekpost neemt de kans toe dat je iets terugkrijgt na aangifte te hebben gedaan. Dat verlaagt de financiële druk enigszins. Vanuit het perspectief van de overheid kost dit wel iets, namelijk 36,93 procent (het tarief van de inkomstenbelasting) van de rente. Er zal vervolgens onherroepelijk iets in de begroting moeten worden geschoven. Maar laat het dit keer niet de last van de studenten zijn. Bij hen is al genoeg gehaald.
Dan maar een noodgreep
Misschien is iets als aftrekbare rente een doekje voor het bloeden. Misschien is het idee een fiscalist onwaardig. Toch boezemen die vijf cijfers aan studieschuld mij veel angst in en ik denk dat veel anderen dat net zo ervaren. Ook al brengt mijn voorstel niets teweeg, laat het dan een voorbode voor een mooiere oplossing zijn. En vergeet nooit: blijf studeren! Die kennis pakt niemand ons af.