Resistentie tegen gif komt bij meer dieren voor dan gedacht, zo blijkt uit onderzoek. Dat leidt tot belangrijke inzichten over de evolutie.
Er zijn in de natuur diersoorten die niets met elkaar te maken hebben, maar in hun evolutie precies dezelfde trucs hebben bedacht. Dat heet ‘convergente evolutie’. Een voorbeeld is de tenrek. Tenreks zijn kleine molachtige dieren die ter verdediging een stekelvacht hebben geëvolueerd. Ze komen voor op het geïsoleerd gelegen eiland Madagaskar en zijn totaal niet verwant aan egels, dieren waarvan de haren door de evolutie ook in stekels zijn veranderd.
Lees ook deze column van Simon Rozendaal over gif: En weer draait Paracelsus zich om in zijn graf
Die vorm van evolutie staat centraal in het onderzoek van Jory van Thiel (26) en Roel Wouters (25). De biologiestudenten aan de Universiteit Leiden keken naar heel verschillende dieren die zich op dezelfde manier wapenen tegen gif. Ze publiceerden hun onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Biological Reviews.
Gifresistentie is een machtig wapen
‘Convergente evolutie is moeilijk te bestuderen, omdat er zo veel verschillende factoren meespelen,’ zegt Van Thiel. ‘Gif heeft daarin een soort uitzonderingspositie. Gif kun je meten. Welke moleculen erin zitten, welke schade het precies aanricht. Die meetbaarheid maakt het gif uniek. Als je weet welke moleculaire mechanismen daarbij betrokken zijn, kun je die kennis toepassen bij het behandelen van gifbeten. Zoals bij het maken van antigif.’
Wouters: ‘Gifresistentie is een machtig wapen. Om erover te kunnen beschikken, heeft een dier bepaalde eigenschappen nodig. Van die selecte groep eigenschappen maken wij handig gebruik.’
Tekst gaat hieronder verder
Van Thiel en Wouters bestuderen onder meer het DNA van prooien van giftige dieren. Dat is ook van belang voor mensen: naar schatting sterven gemiddeld zo’n 150.000 mensen per jaar alleen al door gifslangenbeten.
Een biochemische aanval van alle kanten – zo omschreef bioloog en gifkenner Freek Vonk het gevaar van gif ooit. Om het in krijgskundige termen te zeggen: een aanval te land, ter zee, uit de lucht en mét infiltratie. Het gif van een slang bestaat uit diverse eiwitten die alle hun eigen taak hebben. Neurotoxines vallen het zenuwstelsel aan, waardoor je verlamd raakt. Hemotoxines maken bloedvaten kapot, waardoor je inwendig gaat bloeden. Miotoxines vallen spieren aan. Cardiotoxines vallen het hart aan. Cytotoxines vallen weefsel aan.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?