Racismedebat woedt voort met meldpunt, hate crime-wet en campagne Amsterdam

29 juni 2020Leestijd: 8 minuten
BLM-demonstratie in Heerlen, zaterdag 27 juni. Foto: ANP.

Ruim een maand na de dood van George Floyd in de Verenigde Staten woedt het racismedebat ook in Nederland nog hevig voort. Maandag dienden ChristenUnie en GroenLinks een wetsvoorstel in om hate crimes zwaarder te bestraffen én ondertekenden ruim 300 journalisten en mediamakers een zogenoemd Meldpunt Racisme & Discriminatie. Vier actuele ontwikkelingen.

CU en GroenLinks willen zwaardere straffen tegen hate crimes

ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers en Kamerlid Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) dienen maandag een wetsvoorstel in om zogenoemde hate crimes (haatmisdrijven) zwaarder te gaan straffen. Het wetsvoorstel, waaraan Segers en Buitenweg al sinds 2018 werken, is specifiek gericht op misdrijven die een racistisch of discriminerend karakter hebben. Volgens de Tweede Kamerleden is de wet nodig omdat een discriminerende geweldsdaad of vernieling niet per definitie een zwaardere straf betekent.

Lees ook dit spraakmakende essay van Gerry van der List: Is Nederland echt een racistisch land?

Het is ‘een samenloop van omstandigheden’ dat dit wetsvoorstel naar buiten wordt gebracht tijdens de wereldwijde golf van Black Lives Matter-demonstraties, zegt Segers tegen nu.nl. ‘In deze periode gaan veel ogen open,’ zegt de ChristenUnie-voorman tegen de nieuwssite. ‘Ook voor mij.’

Buitenweg is van mening dat ‘we als Tweede Kamer te weinig aandacht hebben gehad voor discriminatie tegen mensen van Afrikaanse afkomst’. Segers noemt ook antisemitische misdrijven, zoals de herhaaldelijke vernielingen van het Joodse restaurant HaCarmel in Amsterdam de afgelopen vier jaar. ‘Antisemitisme kun je heel moeilijk registreren bij de aangifte. Slachtoffers moeten extra hun best doen om dat op een aangifteformulier te krijgen,’ legt Segers uit. ‘Een aanval op een individu omdat hij deel uitmaakt van een minderheid is zo erg dat wij willen dat daar een strafverzwarende grond voor komt.’

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Volgens Buitenweg heeft ‘geweld vanwege iemands identiteit (…) een extra impact, zowel op het slachtoffer als op de samenleving als geheel’. Hoewel rechters de straf vanwege het discriminatoire oogmerk van een misdrijf al kunnen verzwaren, gebeurt dat volgens het tweetal nog te weinig. ‘Dit wetsvoorstel zegt tegen elke minderheid dat wij ze extra bescherming zullen bieden,’ aldus Segers.

Het zwaarder bestraffen van deze hate crimes is niet voldoende om minderheden te beschermen, vindt de ChristenUnie-leider. ‘We moeten ons hardop blijven uitspreken over gelijke behandeling van minderheden, bijvoorbeeld over de verandering die Zwarte Piet moet ondergaan,’ nam hij alvast een voorschot op de discussie over het uiterlijk van de helper van Sinterklaas. ‘In de strijd tegen racisme, antisemitisme en discriminatie hebben we alles nodig.’

Ruim 300 journalisten ondertekenen Meldpunt Racisme

Een groep van tien ‘vrouwelijke journalisten en mediamakers met een bi-culturele achtergrond’ heeft maandag bekendgemaakt een Meldpunt Racisme & Discriminatie te beginnen. Dat schrijven de vrouwen, die twee jaar geleden hebben ‘besloten een safe space te vormen om (werk)ervaringen te delen en elkaar en anderen te steunen in de vaak individuele strijd tegen racisme en discriminatie in de media’, op de website van het meldpunt dat de volgende doelstellingen heeft:

  • Meldingen van racisme en discriminatie in journalistieke mediabedrijven of mediaproducties actief worden geregistreerd en gemonitord (dossieropbouw);
  • Op basis van meldingen actie wordt ondernomen tegen journalistieke mediabedrijven die zich -bedoeld of onbedoeld -schuldig maken aan racisme en discriminatie of dat gedogen op de werkvloer of in mediaproducties;
  • In een veilige omgeving slachtoffers en klokkenluiders van racisme en discriminatie in de media psychologisch en juridisch worden bijgestaan en beschermd.
‘Mensen vallen uit omdat ze het hele niveau op de werkvloer, met betrekking tot communicatie, de manier waarop wordt omgegaan met mensen van kleur, de manier waarop er met diversiteit wordt omgegaan, dat werkt niet,’ vertelt een van de initiatiefneemsters Natasja Gibbs bij NPO Radio 1:

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Meer dan 300 journalisten en ‘mediamakers’ hebben het manifest inmiddels ondertekend, dat is opgesteld in samenwerking met onder meer de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en antidiscriminatie-organisatie RADAR. Veel van de sympathisanten werken voor diverse publieke omroepen, terwijl ook onder meer dagblad- en tijdschriftjournalisten, acteurs, actrices en niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) goed vertegenwoordigd zijn. De ondertekenaars eisen volgens het manifest een ‘veilige en eerlijke werkvloer zonder racisme en discriminatie’, en willen zijn erkenning voor ‘de objectieve realiteit dat racisme schadelijke invloed heeft op de levens van miljoenen Nederlanders’.

In het manifest worden mediabedrijven en redacties opgeroepen om onderzoek te doen naar institutioneel racisme en discriminatie op de werkvloer, en actieplannen te ontwikkelen. In die plannen moet ook een ‘veiligheidsclausule’ worden opgenomen voor medewerkers ‘zodat zij hun werk niet verliezen of worden tegengewerkt als zij hun mond open doen tegen racisme en discriminatie, ook niet als je nieuw bent op de redactie’.

Ook moeten media volgens het manifest werk maken van ‘representatie van mensen met verschillende afkomsten, huidskleuren, lichamen, seksualiteiten en geloofsovertuigingen’. De initiatiefnemers en ondertekenaars willen dat media meer presentatoren, eindredacteuren, coördinatoren, hoofdredacteuren en directeuren ‘van kleur en uit gemarginaliseerde groepen’ aannemen. Als dit niet lukt, moeten de medewerkers ‘beschikken over een inclusief denk- en werkniveau’.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

NPO-directeur Shula Rijxman reageerde maandag in radioprogramma De Nieuws BV van de publieke omroep BNNVARA dat ze met de diverse omroepen in gesprek gaat. Vorige maand viel de NOS hoon en spot ten deel nadat Geenstijl onthulde dat de publieke omroep werkte met een ‘divibokaal’, een prijs voor redacteuren die erin slaagden zoveel mogelijk minderheden in een nieuwsartikel of -item te verwerken.

Lees ook de blog van Constanteyn Roelofs: Publieke omroep had vroeger geen bokaal nodig om divers te zijn

Ook hield de NOS lijsten bij waarin onder meer de etniciteit van bronnen werd geregistreerd. Na de ontstane ophef werd de divibokaal afgeschaft: ‘Als je constateert dat er zoveel mensen zijn die dit als fout zien, dan moet je ermee ophouden,’ zei NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff.

Antiracismecampagne, onderzoek straatnamen in Amsterdam

In Amsterdam start begin juli een anti-discriminatie en -racismecampagne, met de slagzin: ‘Kom op Amsterdam, wees Amsterdammer’. Het is een idee van wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks). ‘De Black Lives Matter-demonstraties laten zien hoezeer het probleem van anti-zwart racisme leeft in Amsterdam, in Nederland en in de hele wereld,’ zegt hij op de gemeentewebsite.

Groot Wassink verwijst ook naar het homostel dat meermaals werd belaagd, mishandeld en uitgescholden in de hoofdstad. ‘Dat is onacceptabel. Er is geen ruimte voor discriminatie in Amsterdam.’ De campagne is een oproep om in te grijpen aan Amsterdammers die getuige zijn racisme of discriminatie: ‘Zie of hoor je iets wat echt niet kan? Kom op voor elkaar: zeg iets, grijp in! Wees geen zwijgende omstander. Daarmee doe je het slachtoffer alleen maar meer pijn.’ De boodschap van de campagne wordt gedeeld op grote schermen in de stad, via social media en via ambassadeurs.

Een andere maatregel die de gemeente neemt, is een ‘inventarisatie van de vernoemingen van straten, pleinen, bruggen en standbeelden in de stad met een link naar het koloniale verleden’. De afgelopen weken werden al standbeelden van onder anderen Piet Hein en Pim Fortuyn besmeurd en werd in Hoorn gedemonstreerd tegen de beeltenis van Jan Pieterszoon Coen. Volgens activisten hebben zij een ‘fout’ verleden en moeten hun standbeelden daarom verdwijnen, en moeten straten die namen van ‘foute helden’ dragen, worden verwijderd.

Ook onderzoekt de gemeente de ervaringen van slachtoffers van racisme, antisemitisme, moslimdiscriminatie en anti-homodiscriminatie. De resultaten van deze onderzoeken worden voor het einde van dit jaar verwacht.

Keijzer wil Zwarte Piet aan gemeenten laten, filmmaker woest

Volgens kandidaat voor het CDA-lijsttrekkerschap Mona Keijzer moeten gemeenten zelf kunnen beslissen of zij Zwarte Piet wel of niet in de ban doen. Dat zei ze zaterdag in het programma Op1.‘Ik vind dat iedereen het in zijn eigen dorp en stad met elkaar moet regelen. In het dorp waar ik vandaan kom is dat een Zwarte Piet,’ gaf ze aan. Ze ziet het beeld veranderen, maar toch gelooft ze niet dat het laatste zetje uit Den Haag moet komen.

‘Ik vind dat uiteindelijk iedereen dat in zijn eigen dorp en stad met elkaar moet regelen. In het dorp waar ik vandaan kom (Edam red.) is dat een Zwarte Piet. Maar die ziet er heel anders uit dan 10 jaar geleden. En laten we ook vaststellen: het was vandaag net weer een beetje een gewone temperatuur, juli moet het nog worden en we hebben het alweer over Zwarte Piet.’

Lees verder onder video

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Dat kwam haar op harde kritiek van VPRO-programmamaker Tim den Besten te staan. ‘Ik vind het jammer dat u uiteindelijk niet echt iets zegt. De laatste tijd zijn er zo veel witte mensen die zeggen dat het wel meevalt en “daar is dat probleem”. U bent een van de leiders van dit land, het is een heel belangrijke tijd. Doe iets! En doe niet zo… U gaat er een beetje langs, u wil geen kiezers verliezen. Echt jammer. Ik zit me gewoon helemaal op te vreten.’

‘Jij zegt iets tegen mij wat jou blijkbaar heel erg diep raakt,’ reageerde Keizer. Dat geeft dus aan hoe het ervaren wordt. Ik vind dus ook dat je moet optreden. Ik zou ook graag met Jacco Vonhof kijken naar het blind solliciteren…’ Maar volgens Den Besten is er veel meer aan de hand. ‘Ik zit me nu op te vreten en ik zou het van u willen zien, want u bent een volksvertegenwoordiger en ik zit helemaal te trillen omdat ik u hoor praten.’

‘Maar wat wil je zien dan van me? Zeg wat je van me wil zien,’ reageerde Keijzer. ‘Ik wil het gevoel krijgen dat u weet wat er speelt zonder dat u bang bent kiezers te verliezen,’ antwoordde Den Besten.

‘Ik weet wat er speelt, ik vertel dat net ook,’ reageerde Keijzer. ‘Ik lees de verhalen en spreek daar mensen over. Ik zie wat er aan de hand is aan discriminatie, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt, ik wil daar wat aan doen omdat ik het onverteerbaar vind. Ik vind ook dat we met elkaar de ruimte moeten laten om op een andere manier naar onderwerpen te kijken. Dat vind ik het lastige van het racismedebat nu. Het is een probleem, maar goed en slecht staat nu zo tegenover elkaar en is verbonden met huidskleur, dat vind ik zo zonde.’