Getouwtrek over welke winkel écht essentieel is – kabinet grijpt in

Binnen één dag na het ingaan van de tweede lockdown is discussie over welke winkels echt moeten sluiten. Sinds woensdag 16 december zijn naast de HEMA ook winkels van de Action en Wibra weer open. Volgens die bedrijven verkopen zij genoeg levensmiddelen om als essentiële winkel te worden aangemerkt. Het kabinet grijpt in.

Afgelopen maandag kondigde premier Mark Rutte (VVD) aan dat Nederland op slot ging. Rutte zei toen: ‘Alleen de winkels voor eerste levensbehoeften blijven open. Dat zijn dus de supermarkten, de bakkers, de slagers en andere levensmiddelenzaken, inclusief de weekmarkten. Het zijn ook de drogisterijen, stomerijen, opticiens en thuiszorgwinkels. Alle kledingboetieks, bouwmarkten, warenhuizen, meubelzaken, tuincentra, elektronicazaken, winkels voor huisraad en wat u verder ook maar kunt bedenken, moeten de deuren sluiten.’

Op de site van de Rijksoverheid staat een volledige lijst met winkels die wel open mogen blijven. Officieel zijn winkels zoals de HEMA en Action aangemerkt als warenhuis, maar zij verkopen ook middelen voor de eerste levensbehoeften. In een Kamerbrief schrijft het kabinet dat de belangrijkste activiteit van een winkel bepaalt in welke categorie die valt. Tegen de NOS zei het ministerie van Economische Zaken dat als meer dan 30 procent van de omzet uit de verkoop van essentiële producten komt, de winkel ook open mag blijven.

Supermarkten ontlasten

Dinsdag besloot de HEMA daarom zijn filialen te openen, om alleen essentiële producten te verkopen. Zo zijn levensmiddelen daar wel te koop, maar kantoorartikelen niet. Woensdag volgde de Action met het openen van vierhonderd winkels. De Wibra volgt in de komende dagen. Al die winkels hanteren het beleid om niet-essentiële producten af te dekken of uit de schappen te halen.

Volgens de ketens proberen zij zo supermarkten te ontlasten. Wibra-directeur Bas Duijsens zegt daarover bij de NOS: ‘Supermarkten hebben het gigantisch druk in deze feestmaand en we vinden het belangrijk om spreiding te forceren. Dat mensen voor poetsmiddelen niet alleen bij Albert Heijn en Jumbo terechtkunnen.’

‘Kleine ondernemers de dupe’

Toch is er veel kritiek op de winkels. Zij zouden een loopje met de regels nemen. PvdA-leider Lodewijk Asscher vraagt het kabinet om woensdag nog meer duidelijkheid te verschaffen over de regels. Volgens hem is het oneerlijk dat basisscholen en kleine ondernemers moeten sluiten, maar de Action en Wibra open zijn.

Ook GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver uit kritiek op de grote winkelketens. Volgens hem is de kleine winkelier de dupe van het beleid. Volgens SGP-Tweede Kamerlid Chris Stoffer houden kleine ondernemers zich wel aan de regels terwijl zij moeten toekijken hoe de Wibra en Action wel de deuren openen:

Bij kleine ondernemers is al frustratie over de regels van de tweede lockdown. Zo mogen bouwmarkten afhaalpunten, zogenoemde click and collect-locaties, inrichten. Klanten kunnen online een bestelling plaatsen om die in persoon af te halen. Alleen bouwmarkten mogen dat, andere zaken niet.

Creatieve oplossingen

Met creatieve oplossingen proberen zij toch hun klanten te bedienen. Zo proberen lokale boekhandels, met inzet van vrijwilligers, boeken te bezorgen, terwijl kledingwinkels video-shoppen aanbieden om toch wat te verkopen. Voor ondernemers zonder omzet kondigde het kabinet eerder steunpakketten aan.

Het is nog onduidelijk of het kabinet de regels gaat verduidelijken of gaat ingrijpen bij winkels die toch de deuren hebben geopend. Het AD schrijft dat het kabinet woensdag aan het puzzelen is om de Wibra en Action toch de deuren te laten sluiten. Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) zegt dat het niet de bedoeling is dat die winkels open zijn.