Ruim een week na het afronden van het ‘geheime’ formatiedocument dat VVD en D66 hebben opgesteld, lekken steeds meer details uit. Daaruit ontstaat het beeld van een uiterst progressief kabinetsbeleid.
In het document, dat in handen is van dagblad NRC, vallen een aantal zaken op. Zo moet de overheid meer regie nemen over de huizenmarkt, moet in de zorg meer worden samengewerkt in plaats van elkaar te beconcurreren en moeten financiële prikkels om medische behandelingen wel of niet uit te voeren worden ingeperkt. De embryowet moet worden gemoderniseerd en mensen moeten, als zij dat willen, zelf de regie krijgen over het einde van hun leven. Verder moeten brede brugklassen worden ingevoerd, zodat scholieren niet al op jonge leeftijd in een bepaald hokje worden ingedeeld.
Lees ook het commentaar van Eric Vrijsen: Formatie zit vast, want de spelers zijn de verkiezingsuitslag vergeten
Het ‘basisdocument’ dat de onderhandelingsteams van de twee liberale partijen schreven, moet andere partijen verleiden aan de coalitiegesprekken deel te nemen.
Aanpassing vrijheid van onderwijs
Eerder werd gelekt dat de partijen een aanpassing aan artikel 23 van de Grondwet voorstellen, het wetsartikel dat de vrijheid van onderwijs waarborgt. Ook zouden voorstellen uit het zogeheten Regenboogakkoord een initiatief van belangenorganisatie COC om de emancipatie van lhbti’ers te bevorderen, worden overgenomen.
Dat verklaart waarom de ChristenUnie zich sinds vorige week terughoudend opstelt en PvdA en GroenLinks juist staan te springen om aan te schuiven. Lilianne Ploumen (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks) zeiden er genoeg aanknopingspunten in te zien voor verdere gesprekken.
CDA vindt het allemaal prima
Wopke Hoekstra heeft aangegeven zich ‘constructief’ te willen opstellen. Van de CDA-leider is bekend dat ook hij vindt dat grondwetsartikel 23 moet worden gemoderniseerd. Dit bevestigde hij in februari in een interview met het Reformatorisch Dagblad.
Maar het is tegen de wens van de CDA-achterban. Toen Hoekstra in januari de passage dat ‘het CDA de ruimte voor bijzondere scholen om zelf invulling te geven aan het onderwijs op basis van godsdienst of levensovertuiging wil beschermen’ uit het CDA-verkiezingsprogramma wilde schrappen, stuitte dat op hevige kritiek van de leden.
Lees ook het commentaar van Philip van Tijn: Kaag, Bijleveld en Broekers-Knol hebben zich gediskwalificeerd voor nieuw kabinet
De wijziging werd teruggedraaid en leden werd verzekerd dat het CDA niet wil morrelen aan de vrijheid van onderwijs en scholen geen acceptatieplicht hoeven in te voeren.
PvdA en GroenLinks ruiken hun kans en zetten druk
PvdA en GroenLinks zien hun kans schoon en laten donderdag weten dat ze willen dat het demissionaire kabinet 2 miljard euro uittrekt voor de koopkrachtverbetering van gezinnen, alleenwonenden en ouderen. Bij het opstellen van de begroting voor komend jaar, zou het geld moeten worden gebruikt dat is bespaard doordat de dividendbelasting toch niet is afgeschaft.
Met dit nieuwe plan willen de twee linkse partijen vooral VVD en CDA onder druk zetten. Gaan die partijen hier niet in mee, dan zou de begroting voor volgend jaar voor burgers weleens weinig te bieden kunnen hebben, stellen ze.
Het Centraal Planbureau voorspelde onlangs dat koopkrachtstijging komend jaar voor veel Nederlanders uitblijft. De economie groeit weliswaar, maar de burger merkt dat nog niet in zijn portemonnee.
Naast koopkrachtverbetering willen PvdA en GroenLinks ook de salarissen van leraren en zorgpersoneel verhogen. Volgens GroenLinks-Kamerlid Bart Snels moet het kabinet af van het pad dat er vooral lastenverlichting aan bedrijven wordt gegund. ‘Die moet nu naar koopkracht gaan van mensen. Mensen mogen niet de dupe worden van het gedraal van partijen als VVD en CDA.’