De Tweede Kamer debatteert vandaag, dinsdag 16 november, over de coronamaatregelen die het demissionaire kabinet afgelopen vrijdag aankondigde. De ChristenUnie heeft een cruciale rol: ze wil liever iedereen testen (‘1G’) dan een 2G-beleid dat ongevaccineerden uitsluit. Maar als de partij dwarsligt, kan dat gevolgen hebben voor de formatie.
Coronadebatten in de Tweede Kamer voltrekken zich volgens een vast stramien en ook dinsdag zal dat zo gaan. Het kabinet krijgt steun van VVD, CDA en D66 en vooraf ontstaat ophef, want die drie hebben geen meerderheid.
Bevolking erg in de nee-modus over nieuwe maatregelen Rutte III
Omdat het land enorm moe is van telkens weer nieuwe maatregelen en het zigzagbeleid van demissionaire kabinet-Rutte III, zit de bevolking erg in de nee-modus. Dat maakt het aantrekkelijk voor oppositiepartijen om dwars te gaan liggen en is het dit keer extra spannend of het kabinet voldoende steun krijgt.
Lees ook dit commentaar van Bram Hahn: Kabinetsplannen om met 2G het virus af te remmen, zijn vaag
Demissionair premier Mark Rutte (VVD) en demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) richten zich op vier fracties in het politieke midden: PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en Volt. Geert Wilders (PVV) trapt het debat in de Tweede Kamer af en fulmineert tegen de kabinetsvoorstellen. Het effect is meestal dat hij ten minste één of een paar kleinere fracties in de armen van het kabinet drijft. Indirect en onbedoeld helpt hij Rutte III zo toch weer aan een meerderheid.
Dinsdag gaat het om het vrijdag aangekondigde pakket coronamaatregelen en om het later deze week in te dienen wetsontwerp dat een 2G-beleid mogelijk moet maken. Dit betekent dat alleen gevaccineerden of van COVID-19 genezen personen een QR-code krijgen waarmee ze de horeca of andere drukke plekken kunnen bezoeken. Maandagavond slaakte het kabinet nog een zucht van verlichting: de PvdA steunt 2G en woordvoerder Attje Kuiken zou dat dinsdag in de Volkskrant bevestigen.
CU-alternatief voor 2G: iedereen testen, ook gevaccineerden
Maar de ChristenUnie (CU) ligt nog dwars. In de gelovige achterban wil niet iedereen worden ingeënt, want als je ernstig ziek bent, is dat een straf van God en daartegen mag je je niet pantseren. De ChristenUnie houdt niet van vaccinatiedrang, maar dat heeft volgens de partij niet een religieuze maar een sociale achtergrond: 2G zou leiden tot ‘uitsluiting en tweedeling’. Daarom komt de CU-fractie met een alternatief dat ze 1G noemen: iedereen, ook gevaccineerden moet zich weer overal laten testen.
Lees ook dit spraakmakende commentaar van Marieke ten Katen: Beschuldigende vinger naar ongevaccineerden is te makkelijk
Dit stuit echter op grote praktische bezwaren en het effect is dat dan ook de 85 procent al gevaccineerden in opstand komt.
Belangrijk is dat de ChristenUnie niet keihard zegt 2G te verwerpen. ‘We leggen er een alternatief naast,’ zegt de partij bescheiden. Ze hopen dat ‘dualisme’ mogelijk is: een coalitiefractie hoeft een kabinet niet altijd te steunen.
Maar zo makkelijk komt de ChristenUnie hier niet mee weg. Het alternatief voor 2G is vooral een lockdown en hoe zit het dan met de kerkgang en met de scholen die vallen onder CU-onderwijsminister Arie Slob?
Steun PvdA én ChristenUnie nodig voor meerderheid in Eerste Kamer
Dankzij de PvdA kunnen VVD, CDA en D66 in de Tweede Kamer op een meerderheid rekenen, maar het gaat nu om een wetsvoorstel dat ook door de Eerste Kamer moet. Daar missen de drie partijen tien zetels om een meerderheid te halen en hebben ze naast de PvdA ook de ChristenUnie nodig.
Ook door de kabinetsformatie kan de ChristenUnie niet zomaar meeliften op de loyale opstelling van de PvdA. Vooral bij D66 vlamt de afkeer van de christelijke partij op. ‘Je kunt je coalitievrienden terzijde schuiven. Je kunt de wetenschappelijke inzichten terzijde schuiven. Maar als je kunt niet beide terzijde schuiven,’ klonk het maandagavond dreigend in de wandelgangen.
‘ChristenUnie kan niet vloerkleed onder coalitie wegtrekken’
Lees ook Philip van Tijn:
De strijd over 2G: onze eigentijdse Hoekse en Kabeljauwse twisten
Op zich gaat het om twee gescheiden circuits. De coronamaatregelen staan los van de kabinetsformatie en niemand wil het de coalitievorming extra moeilijk maken. Maar sinds een paar dagen groeit het besef, zoals een insider het verwoordt, dat ‘de ChristenUnie niet het vloerkleed onder de coalitie kan wegtrekken.’
Vandaar ook dat ChristenUnie een mogelijkheid openhoudt om bij te draaien naar 2G.