De opvang voor asielzoekers zit in Nederland overvol. De toestroom van duizenden Oekraïense vluchtelingen maakt de opvangproblemen nog nijpender. De 25 veiligheidsregio’s willen dat het kabinet gemeenten gaat dwingen om asielzoekers op te nemen. Een opvanginfarct dreigt.
1. Hoeveel Oekraïners zijn op de vlucht geslagen?
Ten minste 3,9 miljoen Oekraïners zijn op de vlucht geslagen na de Russische aanval op hun land. Volgens de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties UNHCR verblijven veruit de meeste vluchtelingen in buurlanden van Oekraïne. Zo huisvest Moldavië bijna 400.000 mensen, Roemenië 600.000 en Polen 2 miljoen Oekraïners.
Lees ook: De lange reis naar het veilige Westen
In Nederland verblijven momenteel tienduizenden Oekraïners. Zij kunnen zonder visum in de Europese Unie verblijven en hoeven geen asiel aan te vragen. Bij gemeenten kunnen vluchtelingen zich melden als zij opvang zoeken. Voor hen zijn 27.000 opvangplekken geregeld, 17.000 daarvan zijn bezet.
2. Wat voor opvang is er voor hen?
De 27.000 opvangplekken zijn niet genoeg. Het kabinet heeft met de 25 veiligheidsregio’s afgesproken dat er voor 50.000 Oekraïners plek wordt gemaakt. Elke veiligheidsregio moet voor 2.000 plaatsen zorgen. De verwachting is dat het aantal gevluchte Oekraïners verder zal toenemen.
Van lege gebouwen die haastig worden verbouwd en sloopwoningen tot een plek op de camping: de opvangplekken voor de Oekraïners worden op creatieve wijze bij elkaar gesprokkeld. De helft van de huidige opvang is geregeld in sport- en evenementenhallen. Met de grote woningnood is er in Nederland weinig beschikbare ruimte.
Ook helpen particulieren. Nederlanders kunnen zich bij hun gemeente melden als zij Oekraïense vluchtelingen willen opvangen. Vereiste daarvoor is wel dat de opgevangen mensen niet op een bank hoeven te slapen, maar een eigen ruimte hebben. Duizenden Nederlanders hebben zich daarvoor gemeld bij hun gemeente. Soms loopt het ook mis. Zo melden verschillende gemeenten dat particulieren hun opgevangen Oekraïners naar de opvang sturen omdat het thuis niet meer gaat, schrijft De Telegraaf.
3. Kan het kabinet de opvang snel uitbreiden?
De opvang in sporthallen is geen duurzame oplossing. Het kabinet onderzoekt nog hoe opvang van tienduizenden Oekraïners langer dan een paar maanden eruitziet. Een van de opties zijn speciale vluchtelingendorpen. Daar kunnen vluchtelingen samenleven en gebruik maken van voorzieningen zoals een huisarts, scholen en speeltuinen. In de Vlaamse steden Antwerpen en Mechelen wordt al aan die nooddorpen gewerkt.
Staatssecretaris van Asiel en Migratie Eric van der Burg (VVD) zei vorige week dat het kabinet ‘machtsmiddelen’ niet zou schuwen om extra opvang te creëren. Zo kan het kabinet bijvoorbeeld leegstaande panden opeisen om daar opvangplaatsen in te maken. Dat zou een uiterst vergaande stap zijn. Van der Burg wil die stap pas zetten als er meer dan 50.000 opvangplaatsen nodig zijn. Ook wordt er dan gekeken naar meer inzet van vastgoed dat het Rijk bezit.
4. Waarom willen veiligheidsregio’s gedwongen opvang?
De opvang van Oekraïners beperkt de mogelijkheid om asielzoekers op te vangen. Nederland vangt naast de tienduizenden Oekraïners momenteel zo’n 37.000 asielzoekers op. Na de coronacrisis nam het aantal asielzoekers onverwachts snel toe. Gemeenten worstelden al voor de Russische oorlog in Oekraïne met het vinden van opvangplekken.
Het Veiligheidsberaad, het overleg van de voorzitters van de 25 veiligheidsregio’s, wil dat Den Haag gemeentes gaat dwingen om mensen op te vangen als die dat niet willen. ‘Zo kan het niet langer. Er zijn echt meer plekken nodig,’ zei voorzitter Hubert Bruls na afloop van het beraad maandag 28 maart. Volgens de burgemeester van Nijmegen is de opvang van asielzoekers Rijksbeleid en moet Den Haag zijn verantwoordelijkheid nemen.
Van der Burg noemt het verzoek om een noodwet te maken om gemeenten te dwingen tot opvang van statushouders ‘een nederlaag’. Toch gaat hij het wel aan het kabinet voorleggen. Volgens de staatssecretaris is die dwang niet nodig, als elke gemeente zou meewerken aan het creëren van opvangplekken.