Rick van der Ploeg: ‘In Nederland wordt het snel kribbig’

Het gesprek met Rick van der Ploeg is al ruim een uur aan de gang wanneer de Oxford-hoogleraar een praktische vraag opwerpt. ‘Moesten we eigenlijk geen interview doen?’ We hebben het inderdaad nog niet gehad over hoe hij, als Britse Nederlander, of Nederlandse Brit, Brexit ervaart. Of hoe hij, als bekende econoom, aankijkt tegen de Britse economie. Of hoe hij, als oud-staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, de soap in Westminster aanschouwt. Of hoe de Britse Labour Partij een voorbeeld kan zijn voor de PvdA, de kwakkelende partij waarvan hij nog steeds lid is.

De Siciliaanse lunch die hij in het Italiaans had besteld – een erfenis van zijn jaren op het Europees Universitair Instituut in Florence – is al bijna op. Zeebaars, met witte bonen, spinazie en broccoli. Als hij een deel van de bonen achteloos op mijn bord schuift, merkt hij lachend op dat ‘we niet bij de koningin thuis zitten’. Dat klopt. Restaurant Panella, The People’s Kitchen van Catherina en Giuseppe, een volkskeuken, bevindt zich in de teen van de Trellick Tower, de brutalistische torenflat van de Brits-Hongaarse architect Ernö Goldfinger in het armere noorden van de welvarende wijk Kensington.

Vanuit zijn appartement in de wijk Maida Vale kijkt Van der Ploeg uit op het iconische bouwwerk dat in de jaren zeventig bekendstond als het voorportaal naar de hel, maar nu geliefd is. ‘Ik had er bijna zelf gewoond,’ zegt Van der Ploeg. ‘Jaren geleden bezichtigde ik een etage. Als ik jonger zou zijn geweest, had ik de etage misschien wel gekocht. Maar het was een goede gelegenheid dit bouwwerk eens van binnen te zien.’

Van der Ploeg heeft de lunchafspraak weten te proppen tussen een online seminar en serieus onderzoek. Ook is hij druk met het begeleiden van promovendi aan Oxford University en het voorbereiden van colleges. ‘Ik ben altijd bezig met het uitvogelen van verschillende onderzoeken, tegenwoordig vooral op klimaatgebied.’ Het fenomeen pensioengerechtigde leeftijd boezemt hem angst in.

Zijn vader was een Engelandvaarder

De opmerking dat ‘we niet bij de koningin zitten’ brengt hem via een omweg op zijn Rotterdamse vader. ‘Je verkeert als correspondent vast in chiquere gelegenheden? Kom je weleens bij de paardenraces? Als jongeman adviseerde ik de aankoop van wel tien renpaarden per jaar door mijn vader. Hij stalde ze meest- al op Newmarket, waar ze werden verzorgd door onder anderen de paardentrainer Ryan Price. Het was zijn grote passie. Maar als je bij Royal Ascot of de Grand National bent geweest, moet je ook langsgaan bij de hazewindhonden – dat zijn de paarden van de arbeidersklasse. Zo zie je het hele spectrum.’

Zijn vader was een Engelandvaarder die tijdens de oorlog in dienst was bij de Royal Air Force. Het was de tijd waarin hij hecht bevriend raakte met twee jonge Engelse vrouwen, van wie er een Van der Ploegs moeder zou worden. ‘Zo ging dat in die tijden,’ vertelt hij lachend. ‘Mijn moeder is vrij jong overleden, op haar 65ste. Met haar boezemvriendin van toen heb ik nog steeds contact, tante Betty uit Cheshire. Mijn vader was een avontuurlijke ondernemer, die onder meer warenhuizen en een tuinmeubelfabriek in Twente bezat. Hij stond met het ene been in Engeland en met het andere in Nederland.’

Zijn vader overleed halverwege de jaren zeventig op zijn vijftigste, net toen Rick in Brighton aan de University of Sussex ging studeren. ‘Het was ten tijde van de stakingen. Geregeld viel de stroom uit en soms kon je dagen geen bad nemen, omdat er amper water uit de kraan kwam. Niemand had geld, maar veel uitgeven kon je toch niet. Fatsoenlijke koffie was niet te krijgen. Hooguit Nescafé.

‘Uit eten was een avontuur. Er was een Russisch restaurant waar je moest aanbellen. Een louche plek die werd gerund door twee Russinnen. Ze hadden daar overheerlijke borsjt – jammie. Op een dag hoorde ik dat je gratis kon eten in het Royal Casino. Ik kocht een smoking en werd er vaste gast, niet zozeer om te gokken als wel om te eten.’