Hoe één dijk meermaals de loop van de geschiedenis bepaalde

Er zijn plekken waar de geschiedenis zich aan je opdringt. In middeleeuwse binnensteden bijvoorbeeld, of in door oorlog geteisterde landschappen. Geen ontkomen aan. Zo’n plek is het stuk van de Hollandse IJssel tussen Capelle en Nieuwerkerk, ten oosten van Rotterdam, bepaald niet. Op het eerste oog een doodgewoon decor: een bochtige rivier aan de rand van een stedelijk gebied. Nette dijken langs kalm water. Maar achter die façade schuilen heldenverhalen.

Ten noorden van de Hollandse IJssel wordt het achterland hier beschermd door de Groenendijk – aan de Capelse kant geschreven zonder tussen-n. De dijk, deel van de Schielandse Hoge Zeedijk, is amper 8 kilometer lang, maar bepaalde meermaals welke richting de geschiedenis op kantelde. En dat zonder ooit te bezwijken onder natuurgeweld.

1574

Hier, op de kade in Capelle aan den IJssel, hebben ze misschien wel kennis­gemaakt. De 41-jarige prins en de 26-jarige jurist die eeuwen later worden ­beschouwd als twee van de grootste staatsmannen uit de Nederlandse geschiedenis. Wat bracht zowel Willem van Oranje als Johan van Oldenbarnevelt op 3 augustus 1574 in dit Zuid-Hollandse dorp?

Ze kwamen om te doen wat moest gebeuren: de dijk doorsteken. Een daad die indruiste tegen ieders natuur, maar die onvermijdelijk was in de wetenschap dat de Schielandse Hoge Zeedijk een cruciale factor was in de verdediging van zuidelijk Holland.