Nederlanders kunnen worden afgeluisterd zonder dat zij ergens van verdacht worden. Dat staat in het voorstel van de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
Het wetsvoorstel is onderzocht door een onafhankelijke toezichthouder van het College voor de Rechten van de Mens. In het voorstel ontbreekt waarborging voor de bescherming van de privacy volgens het College. Hierdoor kan iedere burger worden afgeluisterd.
Het College is zeer kritisch op het feit dat de veiligheidsdiensten hun bevoegdheden mogen uitoefenen zonder dat zij daarvoor toestemming nodig hebben van een onafhankelijk orgaan, zoals een rechter.
Toestemming van de minister van Binnenlandse Zaken is voldoende voor de afluisterpraktijken. In Zweden, Duitsland en België moet er wel toestemming worden gegeven door een onafhankelijke instantie.
Snowden
Een ander kritiekpunt is dat de enige onafhankelijke toezichthouder, de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD), de overheid niet direct tot de orde kan roepen. Het CTIVD bestaat uit drie leden die worden aangewezen door de regering.
Het College is van mening dat de uitspraken van ‘klokkenluider’ Edward Snowden over de AIVD de druk op de veiligheidsdiensten heeft opgevoerd.
‘Ook het blazoen van de Nederlandse diensten is wat dit betreft niet volledig schoon. Dit wetsvoorstel creëert geen publiek vertrouwen in het optreden van de veiligheidsdiensten maar versterkt eerder het aanwezige wantrouwen,’ zegt het College.
Kabel
Eind 2013 deed een evaluatiecommissie een aantal aanbevelingen om de verouderde wet uit 2002 aan te passen. Er werd vooral gekeken naar het afluisteren van telecommunicatie via de kabel. Zeker 90 procent van de telecommunicatie verloopt tegenwoordig via de kabel.
‘De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) krijgen de bevoegdheden om via de kabel tijdig terroristische dreiging te kunnen onderkennen, spionage te stoppen, bescherming te kunnen bieden tegen digitale aanvallen en de Nederlandse veiligheidsbelangen te dienen en militaire missies te ondersteunen,’ is onder meer te lezen in het conceptvoorstel van de wet.
Reacties
De telefoonaanbieders Vodafone, KPN en Tele2 hebben negatief gereageerd op het wetsvoorstel. Het gebrek aan politieke en rechterlijke controle ziet KPN als een ‘fundamentele weeffout in het voorgestelde stelsel’.
Tele2 is van mening dat Nederland de aantrekkelijkheid als vestigingsplaats verliest als klant- en bedrijfsgegevens niet meer als veilig worden ervaren.