BBB valt uiteen vóór stikstofstrijd losbarst

04 februari 2025
BBB-Kamerleden Caroline van der Plas en Henk Vermeer. Beeld: Peter Hilz/HH/ANP

In dit artikel

De rampzalige maandag van BBB

Met een vertrekkend Kamerlid en een splijting van de omvangrijke Statenfractie in Overijssel beleefde BBB een rampzalige maandag. De partij brokkelt verder af, terwijl de pijnlijke besluiten over stikstof en landbouw nog moeten worden genomen. De kleinste coalitiepartij lijkt plots wankel.

Het opstappen van Lilian Helder zet het licht op het leiderschap van kopstuk Caroline van der Plas. Helder beklaagde zich over het leiderschap in de fractie en sprak van een mismatch.

De afsplitsing in Overijssel volgt na eerdere problemen in de lokale fractie daar en betekent dat de coalitie geen meerderheid meer heeft.

Inmiddels zijn in vier provincies BBB-fracties uiteengevallen. BBB werd in alle twaalf provincies de grootste partij bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2023.

EW's visie: Problematisch dat BBB-fractie nu al wankelt

Door: Politiek redacteur Victor Pak

De groeipijnen van BBB kunnen niet verbazen. De partij is nipt vijf jaar oud, groeipijnen zijn begrijpelijk. De partij wist zelf dat de kandidatenselectie verre van goed genoeg was om in sommige provincies met wel 19 mensen te worden verkozen.

Opmerkelijker is dat nu ook een BBB-bekeerling als Lilian Helder afhaakt. Zij stapte van de PVV over naar BBB. Haar ideologische binding bleek te broos. Als reden voor haar vertrek zei Helder dat vanaf dag één er ‘onoverbrugbare verschillen’ waren.

Dat gaat nog problematisch worden nu moeilijke keuzes op de BBB-fractie afkomen in de Tweede Kamer. Na stevige rechterlijke uitspraken in december en januari moet het kabinet iets met de stikstofuitstoot. Er is tijd gekocht met het instellen van een ministeriële commissie die binnen twee maanden met voorstellen gaat komen.

BBB ziet dat als iets positiefs. Het stikstofprobleem ligt niet alleen maar bij die partij. Maar dat betekent niet dat een ministeriële commissie met gemakkelijke voorstellen voor de landbouw komt. Zeker omdat partijen als VVD en NSC anders in de landbouwdiscussie staan dan BBB. De PVV volgt wel de lijn van BBB, maar hecht er minder waarde aan.

Ook Eerste Kamerfractie BBB onder het vergrootglas

Niet alleen de Tweede Kamerfractie ligt onder het vergrootglas, ook de fractie in de Eerste Kamer. Daar telt BBB 16 zetels die cruciaal zijn voor de coalitie. Een scheuring daar zou een val van het kabinet kunnen inluiden.

Eerder zei Senator Arie Griffioen tegen NRC dat hij het liefst voor de spreidingswet had gestemd, terwijl zijn partij tegen was. Griffioen bond later in. Verdere onenigheid is daar nog niet zichtbaar, maar kan ontstaan wanneer de moeilijke keuzes voor de landbouwpartij echt voor de deur staan.

Wat zeggen BBB en Helder over elkaar?

De kritiek van Helder was niet mis te verstaan. In een commissiedebat zei ze  spijt te hebben dat zij zich had overlaten halen om van de PVV naar BBB over te stappen. Liever was ze meteen vertrokken.

Ook sprak Helder harde woorden over het leiderschap van Caroline van der Plas. ‘Er is weinig onderling vertrouwen in de fractie,’ zag zij. ‘Afspraken worden niet nagekomen en er worden ad-hocbeslissingen genomen. We zitten mekaar in de weg.’

BBB-leider sprak over een rotdag

BBB-leider Caroline van der Plas noemde ‘maandag’ een rotdag. Over het vertrek van Helder gaat BBB in een persbericht vooral in op haar vermeende fysieke kwalen.

‘Lilian is op 19 december, de laatste Kamerdag voor het kerstreces, met lichamelijke klachten naar huis gegaan. Vorige week gaf ze aan veel vooruitgang te hebben geboekt en vertelde ze deze en vorige week nog nodig te hebben om te herstellen.’

Helder deelde haar vertrek niet vooraf met de partij. Van der Plas gaat niet in op de ‘onoverbrugbare meningsverschillen’ die Helder zegt te hebben.

BBB en Van der Plas minder populair

Van de grootste partij in de Eerste Kamer naar een kleine speler in de Tweede Kamer. De kiezer is niet meer partij-vast. Bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2023 kreeg BBB net niet 20 procent van de stemmen. In november 2023 bij de Tweede Kamerverkiezingen was dat nog geen 5 procent.

Opkrabbelen deed de partij niet meer. Vorige week meldde EenVandaag op basis van kiezersonderzoek dat de BBB-kiezer twijfelt over de stemkeuze. In die peiling houdt de partij nog vier Kamerzetels over. Ook de populariteit van fractievoorzitter Caroline van der Plas keldert. Op Prinsjesdag afgelopen september gaf 94 procent van de BBB-kiezers aan vertrouwen in haar te hebben. Dat staat nu op 74 procent.