Grote problemen aanpakken lukt de overheid niet meer, schrijft Roelof Bouwman. Om toch een daadkrachtige indruk te maken, wordt dat gecompenseerd met steeds brutalere pogingen om burgers te betuttelen.
Een van de vele pareltjes uit het literaire oeuvre van Willem Frederik Hermans (1921-1995) is zijn verhaal ‘De laatste roker’. Het werd in 1991 – na eerst te zijn gepubliceerd in Elsevier – als titelverhaal opgenomen in een gelijknamige bundel.
Hermans blikt in De laatste roker (1991) dertig jaar vooruit
Roelof Bouwman (1965) is historicus en journalist. Hij schrijft wekelijks over politiek, geschiedenis en media.
Hermans blikt in ‘De laatste roker’ dertig jaar vooruit, naar het jaar 2021. Nederland is een vreemd land geworden, maar – en dat is het leuke – voor lezers van nu heel wat minder vreemd dan voor lezers uit 1991.
Zo is Engels in ‘De laatste roker’ de voertaal in onze contreien. De 84-jarige hoofdpersoon van het verhaal heeft zelfs zijn naam moeten aanpassen: hij heet niet langer Vroegindeweij, maar ‘Early in the Meadow’. De prostituee met wie hij is bevriend, werkt in Amsterdam aan de ‘Oldside Behindbulwark’, de voormalige Oudezijds Achterburgwal.
Roken op straat is in het verhaal illegaal, cocaïne wordt gedoogd
Het verhaal komt op stoom wanneer Vroegindeweij door twee agenten wordt betrapt met een sigaret. Roken op straat is illegaal en dus moet hij mee naar het bureau.
Vroegindeweij treft daar een inspecteur die hem vriendelijk ‘een snuifje’ aanbiedt. Cocaïne is officieel nog wel verboden, maar er wordt geen werk meer van gemaakt.
Lees ook uit Vooruitblik 2022: Hoe de rokers uit het zicht verdwijnen
Een man van de oude stempel als Vroegindeweij snapt daar niets van. De inspecteur krijgt dan ook de wind van voren:
‘Weet u waarom roken verboden is? Omdat de dokters kanker niet kunnen genezen en de politici toch een overwinning wilden behalen, toen ze de cocaïne- en de heroïnehandelaars niet tot andere gedachten konden brengen. Maar rokers waren ordelievende mensen, gewend de wetten te gehoorzamen. De tabaksbestrijding was een koud kunstje. Sigarettenwinkeliers waren geen gangsters.’
Het is een interessant beeld dat Hermans hier schetst. Vroegindeweij leeft in een wereld waar de overheid echte, wezenlijke problemen niet langer aanpakt. Maar omdat de boven ons gestelden toch graag een daadkrachtige indruk maken, wordt dat gecompenseerd met steeds brutalere pogingen om wetsgetrouwe burgers te betuttelen.
Dertig jaar na ‘De laatste roker’ zien we het dagelijks om ons heen.
Dankzij gedoogbeleid is Nederland narcostaat geworden
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?