Hoog tijd voor een duidelijk plan voor het eigen risico in de zorg

De afgelopen jaren hebben politieke partijen het eigen risico in de zorg bevroren op 385 euro. Maar die bevriezing lost de problemen die er zijn rond de eigen bijdrage niet op. Politici in Den Haag moeten hierover het debat eens durven aangaan, schrijft Marieke ten Katen.

‘Ik zou dit niet hebben gedaan,’ antwoordde toenmalig demissionair minister van Volksgezondheid Edith Schippers (VVD) in september 2017 toen haar mening werd gevraagd over een aangekondige maatregel van de formerende partijen: de bevriezing van het eigen risico in de zorg op 385 euro per jaar. Normaal steeg het eigen risico – het bedrag dat een verzekerde zelf moet betalen voor zorg uit de basisverzekering, zoals een bezoek aan het ziekenhuis, een bloedonderzoek of vervoer per ambulance – automatisch mee met de zorgkosten, zoals de Zorgverzekeringswet het voorschrijft. Maar de partijen besloten het eigen risico middels een wetswijziging te bevriezen om de zorg voor iedereen ‘betaalbaar’ te houden en een te grote ‘stapeling van eigen betalingen’ te voorkomen.

Symboolpolitiek vond Schippers het, omdat in de zorg sprake is van ‘communicerende vaten; wij betalen het gewoon met zijn allen.’ Een deel van de zorgkosten wordt namelijk betaald via het eigen risico, een deel via de premies. De bevriezing van het eigen risico maakte de zorg dus niet goedkoper, het zorgde alleen voor een verschuiving van de kosten naar de premies.

Verschuiving en stijging van de zorgkosten

Eén kabinet verder is de bevriezing er nog steeds. In september stemde de Tweede Kamer in met een voorstel om het eigen risico ook in 2022 weer op 385 euro te houden. En zo is de maatregel in een aantal jaar tijd ongemerkt veranderd van symboolpolitiek in een flinke ingreep in de zorgkosten. Want door de bevriezing verschuiven er al jaren steeds meer zorgkosten van het private deel (het eigen risico) naar het publieke deel (de premie). De zorgkosten blijven namelijk wel stijgen en dus wordt het eigen risico van 385 euro naar verhouding steeds lager, en de premie steeds hoger. Dat kan de solidariteit van het zorgstelsel – waarin iedereen bijdraagt aan de zorgkosten van zichzelf én van anderen – onder druk zetten.