Columnist Zihni Özdil ziet met lede ogen aan hoe ons onderwijs een toetsenstelsel is geworden. Zolang dat stelsel niet verandert, moet je voorkomen dat kinderen met arme ouders buiten de boot vallen.
‘De tekst lezen is puur instrumenteel. Daar trainen we ze op. Dat is het ritueel geworden. Teaching to the test.’
Zo wordt Patrick Rooijackers, toetsdeskundige bij CITO, geciteerd door NRC Handelsblad in een lezenswaardig artikel deze week. Zijn diagnose is niet onterecht. De leesvaardigheid in Nederland is keihard aan het dalen. NRC legt uit dat volgens internationaal vergelijkend PISA-onderzoek uit 2019 25 procent van de Nederlandse vijftienjarigen zo slecht leest dat ze laaggeletterd zullen blijven.
Ook het leesplezier daalt. Volgens het PISA-onderzoek zijn Nederlandse tieners, van alle tieners in de westerse wereld, het minst gemotiveerd om boeken te lezen.
Let wel: dit zijn nog cijfers van vlak voor de coronacrisis. Het is niet ondenkbaar dat de schade in Nederland lockdownland inmiddels veel groter is. Die signalen zijn er in elk geval wel. Het aantal jongeren dat psychische klachten heeft, is zo groot geworden dat de staatssecretaris de noodklok luidt.
Lees hieronder verder
Staatssecretaris @maartenooijen luidt vandaag de noodklok over het groeiende aantal jongeren met psychische klachten. “Eigenlijk is mijn oproep: er is iets aan de hand. Er is echt iets fundamenteel aan de hand dat dit de samenleving is waar we inzitten." #KhalidenSophie pic.twitter.com/lkrrKo6mgi
— Khalid & Sophie (@khalidensophie) April 6, 2023
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Nederland heeft een toetsenstelsel
Er is iets fundamenteels mis. Teaching to the test lijkt inderdaad de kern van het probleem. Vroeger kreeg je een keer in groep 8 een Cito-toets. Het was de bedoeling dat de eigen interesses en talenten van ieder kind centraal stonden. Anno 2023 worden kinderen in ons land vanaf groep 1 al onderworpen aan (Cito-)toetsen.
Nederland heeft in essentie geen onderwijsstelsel meer, maar een toetsenstelsel.
Onlangs besteedde het tv-programma Pointer een aflevering aan de desastreuze gevolgen hiervan. Jonge kinderen in Nederland zitten onder enorme stress en ervaren immense druk van toetsen. Ouders die het geld hebben, kunnen bijlessen betalen. Hun kinderen leren buiten schooltijd nog eens extra hard toetsen maken en komen zo door het systeem heen. Ook al leren ze nog steeds niks behalve toetsen maken. Rooijackers in NRC:
‘Het gaat mis bij het oppikken van diepere lagen. Nederlandse leerlingen leren niet goed nadenken over wát ze precies lezen en of dat wel zinnig is. In plaats daarvan beantwoorden ze gedachteloos een serie vragen waarvan de zin ze ontgaat. Vragen over signaalwoorden (‘toch’, ‘maar’), woordbetekenissen, moeilijke zinnen, soorten argumenten. Daarover gaat het eindeloos in de leeslessen in Nederland.’
Kinderen uit arme gezinnen zijn dus dubbel de pineut: geen kans op begrijpend lezen en – zonder dure bijlessen – ook geen kans op het halen van toetsen.
Subjectificatie in plaats van objectificatie
Hoe moet het dan wel? Ik bel Kees Klomp, lector Betekeniseconomie aan de Hogeschool Rotterdam, voor advies. Ik ben al jaren fan van Kees. Maar in het kader van full disclosure: sinds een aantal maanden werken we ook samen.
Hij legt uit dat in Nederland ‘objectificatie’, oftewel het idee dat
onderwijs volledig meetbaar en toetsbaar moet zijn, dominant is geworden. Wie de ontwikkeling van ons onderwijsbeleid de afgelopen vijftien jaar heeft bijgehouden, moet Kees gelijk geven. Vanuit het sentiment van New Public Management – het idee dat publieke diensten ook bedrijfsmatig moeten worden gerund – zijn meetbaarheid en marktwerking de norm geworden. Zelfs termen zoals ‘rendementen’ deden hun intrede in het Nederlandse onderwijs.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?