Ja, wie lobbyt er eigenlijk voor de burger?

Het Regeerakkoord van het kabinet-Rutte III oogde een jaar geleden als een grabbelton. Er was voor de onderhandelende partijen elk wat wils. Alexander Pechtold van D66 meldde trots dat hij het hele verkiezingsprogramma van het COC (homoseksuelen, transgenders, enzovoorts) had binnengehaald. CDA en ChristenUnie hadden het eigen risico in de zorg op 385 euro per jaar weten te bevriezen. Mark Rutte van de VVD had zich sterk gemaakt voor afschaffing van de dividendbelasting: een wens van enkele grote bedrijven die daarop tijdens de formatie hadden getamboereerd. We weten hoe het met dat laatste is afgelopen.

De onderhandelaars hadden niet willen ‘kwartetten’, want dat had bij de formatie van 2012 enige hoon opgeleverd. Toch sloeg het kwartetten ook in 2017 weer toe.

Zo wilden ze binnen het CDA al langer een ‘vlaktaks’ – minder belastingschijven bij de loon- en inkomstenbelasting. Maar om te voorkomen dat laagbetaalden daar te veel bij inschoten, slikte het CDA een snellere afbouw van de hypotheekrente­aftrek. Zoals het CDA ook de ‘aflosboete’ accepteerde, de geleidelijke afschaffing van de wet-Hillen, eerder nota bene een idee van het CDA: belastingaftrek voor woningeigenaren die geen of nauwelijks een beroep doen op de hypotheekrenteaftrek.

Alle partijen haalden iets binnen, en slikten D66-experiment staatswiet

Voor de VVD was dat niet fijn – het slikken van weer minder hypotheekrenteaftrek – maar daar stond tegenover dat de VVD behalve de afschaffing van de dividendbelasting ook een fiks lagere vennootschapsbelasting binnenhaalde voor (grotere) bedrijven, mede dankzij het CDA overigens. De ChristenUnie haalde verbeteringen voor kostwinners binnen, evenals een streng beleid tegen tabak, suiker in frisdrank en vet in eten. En allemaal slikten de partijen een ‘experiment’ met ‘staatswiet’ om D66 te behagen.

Het heeft er alle schijn van dat een kabinet met veel partijen unieke kansen biedt voor plannen die anders nooit een Kamermeerderheid zouden behalen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het volledig overnemen van de nogal exotische COC-agenda. Maar dat geldt ook voor de afschaffing van de dividendbelasting, die niet alleen in geen enkel verkiezingsprogramma stond, maar door Rutte ook nooit eerder als onderhandelingspunt was ingebracht.