Blogger Constanteyn Roelofs bereidt zich voor op de terugkeer van de frak en de hoge hoed. Hij ziet een parallel met de negentiende eeuw, toen door mondialisering en verstedelijking de epidemieën welig tierden, en de mode de klasseverschillen uitvergrootte.
Hoe het met u zit weet ik niet, maar sinds ik door de maatregel van sociale isolatie en de daarmee toevallig samenvallende overstap naar de freelance journalistiek nog maar een enkele keer per week de serene rust van mijn thuiskantoor verlaat, heb ik de neiging daar een beetje een feestje van te maken. U zult mij niet zien zonder neurotisch gepoetste schoenen en met grote toewijding gestreken overhemd.
Verschillen in mode boven- en onderklasse worden uitvergroot
Constanteyn Roelofs
Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.
Nu waren sneakers en als dagelijkse kleding gedragen slaap- en sportkleding sowieso al tekenen van maatschappelijke betonrot – maar het is zeker geen onomkeerbare beweging. De pendule van de mode zwaait immers wel vaker heen en weer tussen overdreven opgedirkt en uitermate praktisch.
Het is ook een bekend thema in het genre van de dystopische sciencefiction, c.q. de stroming in boeken, films en games die bekendstaat als cyberpunk . Een toekomst vol ongelijkheid, pandemieën en opgehokte steden vol neon en schermpjes die een terugkeer naar pseudovictoriaanse jassen, boordjes en jurken betekent voor de hogere kastes – en voor de onderklasse sportkleding met veel broeken met zakken aan de zijkant, vesten, coltruitjes en mondkapjes, allemaal in stemmig zwart, bruin of grijs.
Denk maar aan de film Blade Runner, de serie Altered Carbon, het computerspel Deus Ex, om nog maar te zwijgen van de genreklassieker The Diamond Age (een b0ek van Neal Stephenson), waarin de samenleving reageert op technologische ontwrichting en de opkomst van een aristocratie van techmiljardairs met een nieuwe klasse van neovictorianen, inclusief hoge hoeden en vormelijke sociale mores.
Ook negentiende eeuw gekenmerkt door mondialisering en urbanisatie
Waarom dat zo universeel wordt voorvoeld door de artistieke types achter deze boeken en films valt moeilijk te zeggen, maar het kan zeker een geval zijn van historische spiegeling. Immers, ook de negentiende eeuw werd gekarakteriseerd door gigantische maatschappelijke verschuivingen ten gevolge van het openen van een doos van Pandora aan nieuwe technologie, en door die golf van mondialisering en urbanisatie tierden de epidemieën welig. Koning cholera heerste in de slums van Londen en ook in onze eigen binnensteden hadden ze gelachen om zo’n amateurvirus als corona, vergeleken met de plagen en pestilentiën die de Dickensiaanse achterbuurten troffen. Dat met de mega-urbanisatie van de wereld (tot voor kort werden jaarlijks in China een stuk of tien New Yorks bijgebouwd, om maar wat te noemen) en de gigagolf van de smartphone weer een soort Victoriaanse tijd ontstaat, is dus niet verwonderlijk.
Meer over historische uitbraken: De pestepidemieën in de Republiek
Het valt nog te bezien welke bijzondere ensembles van mondkapjes met statige jasvariaties er de komende tijd ontstaan en of die een beetje voldoen aan de toekomstvisie van de cyberpunk-auteurs – al is er natuurlijk ook sprake van een zekere mate van self-fulfilling prophecy, met ontwerpers als Errolson Hugh die al jaren voor grote merken als Nike de cyberpunkelementen in dagelijkse kleding verstoppen. Ik bereid me in elk geval voor op de terugkeer van de frak en de hoge hoed.