Hebben de gebeurtenissen in 2020 de wereld veranderd?

Wij zijn geneigd te denken dat na het jaar 2020, dat zo rijk was aan bijzondere gebeurtenissen, de wereld nooit meer dezelfde zal zijn. Die gedachte berust op een paar denkfouten, schrijft Philip van Tijn. Bijvoorbeeld de gedachte dat van 31 december op 1 januari een bladzijde wordt omgeslagen en een heel nieuw tijdperk aanbreekt.

Dat is natuurlijk flauwekul, puur een kalenderkwestie. Zelfs de overgang naar 1 januari 2000, het begin van het Derde Millennium, was geen cesuur. Een andere denkfout – en wellicht de belangrijkste – is dat wij het belang voor de geschiedenis kunnen bepalen van gebeurtenissen waar we zelf middenin zitten. Alsof mensen in de Middeleeuwen wisten dat ze in de Middeleeuwen leefden en inwoners van Florence in de vijftiende eeuw dat ze de vaandeldragers waren van de Renaissance.

Er zijn uitzonderingen. De grote Goethe was getuige van de Slag bij Valmy in 1792, waar de door Pruisen geleide anti-Franse coalitie een nederlaag leed tegen het Franse revolutionaire leger. En hij noteerde: ‘Von hier und heute geht eine neue Epoche der Weltgeschichte aus, uns ihr könnt sagen, ihr seid dabei gewesen.’ Maar zelfs die uitspraak van het genie Goethe is geen tegenbewijs. Want de Slag bij Valmy was geen breekpunt, geen keerpunt in de geschiedenis – en bovendien is later met bijna honderd procent zekerheid aangetoond dat Goethe die uitspraak nooit heeft gedaan.

Een waardeoordeel hangt af van je ingenomen standpunt

Corona, Donald Trump, Black Lives Matter en Brexit zijn geen kleine momenten in de geschiedenis van de mensheid, maar zullen deze gebeurtenissen de wereld veranderen? Zitten in 2022 de vliegtuigen weer vol passagiers die voor 23 euro (retour) naar een zonnig eiland of een weekeinde in Barcelona reizen? Zal de tweedeling in de Verenigde Staten blijvend zijn? Is de verhouding tussen blank en zwart – tussen wit en een kleurtje, zo u wilt – definitief gewijzigd? Geniet het Verenigd Koninkrijk van zijn uittreden uit de Europese Unie en blijft het vasteland van Europa rouwend achter?

Het kan allemaal, maar het omgekeerde kan ook. Daarbij moet worden bedacht dat het natuurlijk niet gaat om objectieve waarheden, maar om de belichting. Als over twee jaar voor de helft minder goedkope vliegreizen worden geboekt in vergelijking met 2019 kun je zeggen dat het tijdperk van vóór corona niet  terugkeert, maar ook dat we alweer hard op weg zijn.