Dat Xi Jinping voor de digitale top in Davos een propagandapraatje houdt, heeft ongetwijfeld te maken met het politieke systeem van zijn land. In China zijn geen media die hem kapittelen omdat zijn woorden in strijd zijn met de werkelijkheid, schrijft Robbert de Witt. Maar buiten China verdient Xi meer weerwoord.
Er werd uitgekeken naar de digitale openingsspeech van Xi Jinping voor het World Economic Forum in Davos, de Zwitserse stad waar de mondiale elite jaarlijks samenkomt. Want het zou het eerste internationale optreden zijn van de Chinese leider sinds het aantreden van een nieuwe president van de Verenigde Staten. En Xi’s rede zou een indicatie kunnen zijn van de sfeer tussen beide supermachten de komende vier jaar.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Welnu, de toespraak was bepaald geen aanval. Integendeel. Het was een toonbeeld van multilateralisme, van voorbeeldige drang tot samenwerking.
Enkele voorbeelden:. ‘Elk land is uniek en heeft een eigen geschiedenis,’ aldus Xi, ‘met zijn eigen sociaal en cultureel systeem en geen enkel land is superieur aan een ander land. Daarom moeten we ons houden aan het internationaal recht en internationale wetten, in plaats van ons systeem op te leggen aan anderen.’
Woorden die het goed doen bij zijn gehoor in Davos
Met het oog op de pandemie pleitte de Chinees voor ‘vreedzame co-existentie en het versterken van internationale organisaties op het gebied van gezondheid en klimaatverandering’, en verwierp Xi ‘arrogantie, vooroordelen en haat’. Verder predikte Xi Jinping veel termen die het ongetwijfeld goed doen bij zijn gehoor in de mondaine Zwitserse plaats: ‘global governance’, ‘inclusieve groei’ en uiteraard ‘duurzaamheid’.
Mooie maar huichelachtige woorden van de leider die afgelopen september het Chinese systeem nog ‘superieur’ had genoemd, vanwege het ogenschijnlijke Chinese succes in de bestrijding van de coronacrisis.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Respect voor internationale afspraken?
En van dezelfde leider die zijn gevechtsvliegtuigen het luchtruim van Taiwan liet binnenvliegen, om duidelijk te maken wie er de baas is. En die geen enkel respect toonde voor de afspraak met het Verenigd Koninkrijk om de regels en wetten in de voormalige Britse kolonie Hongkong te respecteren. Laat staan dat de behandeling van Oeigoeren door de Chinese staat valt te rijmen met Xi’s nadruk op internationale afspraken.
Uitspraken van een VN-hof over illegale toe-eigening van gebieden in de Zuid-Chinese Zee schuift de Chinese regering ook terzijde. Op dat moment komt respect voor internationale afspraken blijkbaar niet uit.
Slechts applaus in Chinese staatsmedia
Dat Xi zo’n huichelachtig propagandapraatje houdt, heeft ongetwijfeld te maken met het politieke systeem van zijn land. In China zijn geen media die hem, na zijn toespraak te hebben beluisterd, op de vingers tikken omdat de inhoud wel erg weinig te maken heeft met de werkelijkheid. Over de problematische kanten van het Chinese staatsoptreden, in binnen- en buitenland, wordt niet gesproken. Althans, niet in kritische zin.
In staatskrant Global Times klinkt slechts applaus voor de speech, die volgens de staatskrant duidelijk is gericht tegen de Verenigde Staten en het ‘giftige beleid’ van de vertrokken president Donald Trump. Over diens opvolger Joe Biden merkt de krant kleinerend op dat die geen tijd had om te komen spreken in Davos. ‘Biden heeft te veel binnenlandse problemen en ik ben bang dat hij nog niet weet hoe hij zichzelf internationaal moet positioneren en wat hij precies kan zeggen.’
Door de gedweeë media in zijn land krijgt Xi de kans het imago van zijn regering en vooral dat van zichzelf op te poetsen. Chinezen krijgen zo een verwrongen beeld van nationale en internationale ontwikkelingen.
Miljoenen doden tijdens het tijdperk-Mao
Waartoe dit kan leiden, is goed te zien in de geweldige documentaire-serie van Ruben Terlou, De wereld van de Chinezen. Hoewel de meeste Cambodjanen, Kenianen en Malagassiërs getuigen van het tegendeel, menen de Chinezen die Terlou spreekt vrijwel allemaal dat ze deze gastlanden helpen met hun komst.
Lees ook de blog van Afshin Ellian: Biden moet Trumps beleid tegen dictatoriaal China voortzetten
Precies wat de Chinese overheid hen heeft verteld, en op z’n zachtst gezegd is er dan ook sprake van enige blindheid voor de werkelijkheid. Zoals het ook opmerkelijk is te noemen dat de Chinezen het Mao-tijdperk, met zijn ongekende repressie en miljoenen doden, afdoen als een moeilijke tijd die nu eenmaal noodzakelijk was. Decennialange propaganda heeft zijn vruchten afgeworpen.
Maar de huichelarij van Xi hoeft buiten China toch niet zomaar te worden geslikt? De organisatie van het Davos World Forum noemde Xi’s toespraak een ‘historische kans tot samenwerking’. Ze zijn vast blij dat de Chinese leider de jaarlijkse bijeenkomst wilde openen. Als dank complimenteren ze hem met zijn mooie woorden, hoezeer die ook in strijd zijn met de werkelijkheid.