Pasen leert dat er geen verlossing is zonder lijden

04 april 2021Leestijd: 3 minuten
Het kruis gaat door de straten tijdens The Passion 2019 in Dordrecht. Foto: ANP.

Gereformeerden bezoeken dezer dagen (te) massaal kerken. Toch neemt het belang van godsdienst af. Seculiere onverschilligheid en een vage knuffelspiritualiteit domineren. Hierdoor gaat het besef verloren van het nut van sommige religieuze inzichten, schrijft Gerry van der List.

De seculiere media stelden het de afgelopen weken lichtelijk verbaasd, en soms korzelig, vast: het reformatorische christendom is nog springlevend. Dat maakten drukbezochte kerkdiensten in de bijbelgordel weer eens duidelijk.

Lees ook deze blog van Afshin Ellian terug over Jezus: de joodse man op wie velen hun hoop vestigenIn Bethlehem kijken mensen naar een muurschildering van de geboorte van Jezus

Waarbij de gelovigen lak bleken te hebben aan de coronaregels en de smeekbeden van CDA-minister Ferd Grapperhaus om solidair te zijn in de strijd tegen het coronavirus. Hun interpretatie van de wil van God telt zwaarder dan wetten en fatsoensnormen van de niet-confessionele samenleving. Wat zeker een democratisch probleem vormt. Dit wordt in de toekomst ongetwijfeld groter door het groeiende aantal moslims dat zich liever laat leiden door de Koran dan door Nederlandse wetten en waarden.

Bijna niemand weet nog wat met Pinksteren wordt gevierd

Desondanks is het belang van godsdienst in Nederland afgenomen. Zeker religiewetenschappers willen nog weleens aannemelijk proberen te maken dat mensen ‘ongeneeslijk religieus’ zijn en dat dit ook geldt voor Nederlanders. Maar de meesten tonen zich tamelijk onverschillig ten aanzien van religie. Veel jonge stelletjes denken dat er twee Kerst-, Paas- en Pinksterdagen zijn, zodat je de ene dag je ouders en de andere dag je schoonouders kunt bezoeken.

Het voorstel om bijvoorbeeld een Tweede Pinksterdag op te offeren, inspireert vaak tot hysterische reacties van conservatieven die verontwaardigd klagen over een ‘weg-met-ons-mentaliteit’ of ‘islamisering’. Maar als het overgrote deel van de bevolking niet kan uitleggen wat met Pinksteren wordt gevierd, is het niet zo heel vreemd dat de vraag rijst naar het nut van een vrije maandag bij dit lastig te begrijpen christelijke feest.

Veel mensen stellen een religieus pretpakket samen

Het godsdienstige verval wordt niet gecompenseerd door een levensbeschouwelijke trend: de opmars van de knuffelspiritualiteit. Nederlanders die atheïsme of humanisme te mager vinden, winkelen in de verschillende religies en pikken er de in hun ogen aantrekkelijkste dingen uit. Wel de lusten, niet de lasten.

De meeste mensen die een Boeddha van Blokker in de tuin zetten, laten zich bijvoorbeeld niets gelegen liggen aan het boeddhistische ideaal van onthechting en opheffing van het ego. Maar een religieus pretpakket beneemt het zicht op potentieel waardevolle lessen die godsdiensten aanreiken.

Trijntje Oosterhuis is zo’n spirituele knuffelaar. De zangeres die op Witte Donderdag in het televisiespektakel The Passion Maria mocht vertolken (en daarbij helaas vocaal nogal eens uit de bocht vloog), zegt te geloven ‘dat er een god in mensen, dingen of situaties bestaat’. Tja, wat moet je met zo’n geloof?

Moderne samenleving beseft onvoldoende de waarde van lijden

Met zulke vage spiritualiteit dreigt een belangrijk element uit het paasverhaal verloren te gaan. Aan de verlossing van de mensheid die Jezus bewerkstelligde door zijn leven aan het kruis te geven, ging een lijdensweg vooraf. Een probleem van de moderne samenleving, zou je kunnen zeggen, is dat ze de waarde van het lijden onvoldoende beseft, met een verminderde geestelijke weerstand in crisissituaties als gevolg.

De orthodoxe christenen die met Pasen (te) massaal de kerk bezoeken, zijn er wel diep van doordrongen dat het leven lijden is. Maar het zou fijn als zij door de coronavoorschriften te volgen toch hun best zouden doen verspreiding van het virus tegen te gaan en zo onnodig lijden te voorkomen.