Pizza’s en pizzabakkers: betaal ze niet in bitcoin

25 mei 2021Leestijd: 5 minuten
Maaltijdbezorgers van Domino's Pizza. Foto: ANP.

Maandelijks bitcoins op de loonstrook in plaats van euro’s? Dat klinkt even hip als gemakkelijk. Maar het is onverstandig, schrijft Marijn Jongsma.

De grootste franchisenemer van Domino’s Pizza biedt zijn medewerkers de mogelijkheid om een deel van het salaris in bitcoins uitgekeerd te krijgen. Althans, het deel boven het minimumloon, want de wet schrijft voor dat dit bedrag (ruim 1.700 euro per maand voor 21 jaar en ouder) in euro’s moet worden uitgekeerd.

Marijn Jongsma (1969) is economisch redacteur bij EW. Hij blogt wekelijks over financieel- en macro-economische onderwerpen.

Honderden miljarden voor een pizza

Zowel de branche als de datum van aankondiging is niet toevallig. Ruim tien jaar geleden, op 22 mei 2010, kocht programmeur Laszlo Hanyecz bij Papa John’s twee pizza’s voor 10.000 bitcoins, destijds ruim 40 dollar. Deze transactie heeft een legendarische status gekregen. Ten eerste omdat het mogelijk bleek om iets concreets met een cryptomunt te ­kopen. Vervolgens doordat de koers van de bitcoin dermate hard steeg, dat er tegen recente koersen een slordige 380 miljoen dollar (zo’n 310 miljoen euro) voor de twee pizza’s is betaald.

De aankoop van Hanyecz ging de geschiedenis in als de duurste pizza ooit – met de kennis van nu. Bij Domino’s draaien ze het feitelijk om: de pizza’s worden afgerekend in euro’s, maar als pizzabakker kun je je salaris (deels) in de cryptomunt ontvangen.

De primeur was overigens voor het Nijmeegse BTC Direct (dat kopen en verkopen van cryptomunten faciliteert), dat werknemers al sinds 2018 die mogelijkheid biedt. BTC heeft hetzelfde geregeld voor de franchisenemer van Domino’s, en wil dit trucje uiteraard bij meer bedrijven herhalen. De op mkb’ers en zzp’ers gerichte publicatie De Ondernemer geeft BTC-baas Mike Hutting tegen betaling (branded content) de ruimte om uit te leggen waarom werkgevers dit zouden moeten doen.

Veel mensen, steeds vaker, steeds meer

Omdat de werknemers het zelf willen bijvoorbeeld. ‘Veel mensen willen bitcoin op loonstrook,’ staat als kop boven het artikel. En in de tekst zelf: ‘Er is een stille revolutie gaande. Werknemers zullen steeds vaker roepen om deze oplossing.’ Hutting baseert dit op ‘steeds meer vragen van andere bedrijven’.

Een beetje wishful thinking past wel bij pionieren. Maar zijn er ook inhoudelijke argumenten om het salaris deels in bitcoins over te maken? Hutting noemt het een logische stap: ‘Er wordt al jaren volop belegd en voorzichtig betaald in bitcoin, maar de volgende stap is dat het vanzelfsprekend wordt dat jouw salaris wordt uitbetaald in bitcoin.’

Een klassieke riedel: het geldsysteem is kapot

Hoezo? We zijn ook weer meer in aandelen gaan beleggen, maar we laten ons salaris toch ook niet in indextrackers uitbetalen? Helaas komt ook Hutting met de angstzaaierij die fungeert als de geestelijke brandstof voor veel crypto-adepten. Namelijk: ‘Het klassieke geldsysteem is kapot.’ De bitcoin is volgens hem ‘een manier om je te wapenen tegen geldontwaarding, negatieve rente op je spaarrekening en alsmaar stijgende belasting op vermogen’.

Lees ook dit omslagverhaal over cryptovaluta: hype of hoop?

Om met het geldsysteem te beginnen: als betaalmiddel is de zeer volatiele bitcoin absoluut geen alternatief voor de euro. De inflatie loopt inderdaad wat op, maar ligt nog steeds onder de grens die de Europese Centrale Bank (dicht bij de 2 procent) zichzelf heeft gesteld. Jarenlang dreigde geld juist méér waard te worden (deflatie). En ten opzichte van de dollar houdt de euro prima stand.

Dat spaargeld in de eurozone niets opbrengt of zelfs geld kost, is ontegenzeggelijk waar. Maar is de bitcoin daarop het antwoord? Net als goud keert de munt geen rente of dividend uit. De enige winst is koerswinst, en de recente dalingen hebben laten zien dat de risico’s erg groot zijn. Wie het ingelegde geld snel weer nodig heeft, kan dus van een koude kermis thuiskomen.

En de stijgende belasting op vermogen dan? In de regel tellen bitcoins gewoon als vermogen, waar vermogensrendementsheffing over moet worden betaald. Cryptomunten zijn dus geen legale schuilplaats voor de fiscus.

Een vermenging van salaris en belegging

Hutting wijst op de voordelen van maandelijks beleggen in de bitcoin, zodat er ook bij lagere koersen wordt ingekocht. Die strategie is ook verstandig voor instappers op de aandelenmarkt. Maar de grote vraag blijft daarmee onbeantwoord: waarom zou je dat als werknemer niet gewoon zelf doen, na uitbetaling van het salaris? Dat is het mooie van loon in een munt die iedereen accepteert: je kunt ermee doen wat je wilt. Van een pak hagelslag tot een cryptomunt.

Met het vermengen van salaris en een uiterst speculatieve belegging wordt bovendien een nieuw risico geïntroduceerd, dat in tegenstelling tot een klassiek werknemersaandeel niet leidt tot meer betrokkenheid bij het bedrijf. De ene maand is het salaris riant, de maand erop kan het uitgedrukt in euro’s veel lager uitvallen. Blijven de ‘talentvolle jonge werknemers’ het nog steeds leuk vinden als de koers inklapt? Of gaat het in de kantine dan alleen nog maar over de koers van de bitcoin?

Bitcoin als betalingsmiddel: de lessen van Elon Musk

Het lijkt erop dat Elon Musk bijtijds inzag dat de bitcoin niet geschikt is voor het dagelijkse economische verkeer. In februari zei de Tesla-baas betaling in bitcoin te gaan accepteren, zij het op beperkte basis. Op 13 mei haalde Musk al een streep door dit initiatief.

De officiële reden: het ‘minen’ van de munt (het rekenproces dat voorafgaat aan de creatie van nieuwe bitcoins) kost te veel energie. De computers die dit uitvoeren, verbruiken meer elektriciteit dan heel Nederland. Musk heeft een punt, maar dat de ­bitcoin niet bepaald milieuvriendelijk is, was al genoegzaam bekend voordat Tesla de munt omarmde. Er moet dus meer achter zitten.

Misschien kwam Musk tot het inzicht dat een volatiele cryptomunt geen ideaal betaalmiddel is. Wat als de koers enorm zakt na aanbetaling? Is het verlies in dollars dan voor Tesla of moet de klant bijbetalen? Voer voor conflicten.

Een andere mogelijke reden is ook financieel. Tesla verdiende alleen al in het eerste kwartaal van dit jaar omgerekend ruim 423 miljoen euro met de verkoop van uitstootrechten aan fabrikanten die te veel benzineslurpers verkopen om hun milieudoelstellingen te halen. Blijven de autoriteiten dit goedkeuren als Tesla tegelijkertijd vervuilende bitcoins accepteert?

Of cryptomunten een goede belegging zijn, moet iedereen maar voor zichzelf uitmaken. Zelfs over goud wordt die discussie nog steeds volop gevoerd. Maar laten we zowel pizza’s als pizzabakkers vooral in euro’s blijven betalen.