Mooi, die Amsterdamse excuses. Neem nu de tijd voor nationale stappen

Burgemeester Halsema formuleerde het sorry correct, en de reacties waren hartverwarmend. Maar de grote steden zijn ook een bubbel als het gaat om het slavernijverleden, schrijft Gertjan van Schoonhoven.

De Amsterdamse excuses voor het slavernijverleden, donderdag bij de jaarlijkse Keti Koti-herdenking, kwamen niet meer als een verrassing. Burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) verwoordde het juist. Ze zei dat ‘geen enkele nu levende Amsterdammer schuld heeft aan het verleden’ en bood de excuses dan ook niet aan namens de burgers van Amsterdam, maar namens het stadsbestuur. Rotterdam en Utrecht zullen naar verwachting volgen, en zullen wel dezelfde formulering gebruiken.

Uiteraard zijn er oeverloze, verhitte discussies mogelijk over nut en noodzaak van historische excuses. Die discussies – als ze die naam al altijd verdienen – zijn er dan ook. Controverse gegarandeerd bij dit onderwerp. Maar dit weekblad heeft eerder al betoogd dat áls er excuses voor het slavernijverleden worden uitgesproken, dat het dan logisch is dat in eerste instantie de grote steden die stap zetten, Amsterdam voorop.

Gezien het lokale draagvlak, bij een substantieel deel van de bevolking en ook in de politiek, zijn excuses daar niet hol, zoals nationále excuses dat – op dit moment – wel zouden zijn. Bovendien zijn ze historisch te rechtvaardigen. De plantagekolonie Suriname was het commerciële project van de hele Amsterdamse elite: kooplieden, bankiers en stadsbestuurders ineen. De bestuurders wáren koopman en bankier: hun belangen waren de belangen van de stad en omgekeerd.