Streng abortusbeleid garandeert geen politiek succes

11 september 2021Leestijd: 3 minuten
Een protest in Austin, Texas tegen de strenge abortuswet. Foto: ANP

In de Amerikaanse staat Texas is het vrouwen zo goed als onmogelijk gemaakt een abortus te krijgen. Met het strenge beleid willen Texaanse Republikeinen hun achterban tegemoetkomen, maar dat kan zo maar in hun gezicht ontploffen, schrijft Victor Pak.

Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks op zaterdag blogt hij over
wat er speelt in de Amerikaanse politiek.

Vanaf het moment dat bij de foetus een hartslag waarneembaar is,  is een abortus verboden in Texas. Dat is meestal zo rond de zesde week van een zwangerschap, maar vrouwen hebben dan vaak nog niet, of pas net, door dat ze zwanger zijn. Uitzonderingen op de wet zijn er nauwelijks. Alleen bij ernstig gezondheidsgevaar mag de abortus na zes weken doorgaan. Wie zwanger raakt door incest of verkrachting, heeft pech.

Sluwe abortuswet in Texas is wreed voor vrouwen

De wet verbiedt zo het merendeel van de abortussen in Texas op slinkse wijze. Om niet te tornen aan het grondwettelijke recht op abortus, handhaaft niet de staat, maar de burger de wet. Een burger kan een aanklacht indienen tegen een abortuskliniek en mensen die meehelpen met een abortus na die zes weken aanklagen. Als dan blijkt dat de wet is overtreden, krijgt de klagende partij zo’n 9.000 euro van de veroordeelde partij.

Door niet de staat de wet te laten handhaven, hoopten Republikeinse politici dat het Hooggerechtshof de wet niet direct zou afschieten. De staat Texas speelt namelijk geen rol en zou dus niet ontvankelijk zijn als de staat werd aangeklaagd wegens het inperken van het recht op abortus. Die opzet slaagde. Met vijf stemmen voor en vier tegen mocht de wet voorlopig in stand blijven. Het federale ministerie van Justitie gaat Texas nu aanklagen, in de hoop dat het Hooggerechtshof zich toch tegen de wet keert.

Tekenend in het besluit van het Hooggerechtshof is dat opperrechter John Roberts de minderheidskant koos, samen met de drie progressieve rechters. Roberts wil graag dat het ‘Hooggerechtshof’ de middenweg zoekt in het publieke debat. Vooral bij gevoelige onderwerpen zoals abortus.

Meerderheid van Amerikanen steunt het recht op abortus

In 1973 oordeelde het Hooggerechtshof dat een vrouw een grondwettelijk recht op abortus heeft. Sindsdien zijn de meningen over abortus nauwelijks veranderd. De meeste Amerikanen steunen het recht op abortus. Zo’n 20 procent van de Amerikanen pleit voor een volledig verbod.

In het conservatieve Texas is 38 procent voor het recht op abortus als persoonlijke keuze van een vrouw, 12 procent steunt een abortus als er een duidelijk reden is. Slechts 13 procent is tegen abortus, 31 procent is alleen voorstander bij verkrachting, incest of gezondheidsgevaar. Gezien die verdeeldheid is de wet voor Republikeinen ook een politiek risico.

Gouverneur Greg Abott wil volgend jaar herkozen worden, maar moet eerst de Republikeinse voorverkiezingen overleven. Twee Republikeinen dagen hem serieus uit. Zij vinden Abbott te gematigd en zijn coronabeleid een mislukking. Met een strenge abortuswet wil hij zijn achterban paaien en aantonen een conservatieve Republikein te zijn.

Democraten hopen op comeback O’Rourke

Met het strenge abortusbeleid vervreemden de Republikeinen opnieuw de gematigde kiezer van zich. In 2018 gebeurde datzelfde en boekten de Democraten onverwachts forse winst bij de tussentijdse verkiezingen in de staat. De Republikeinen behielden een kleine meerderheid in het Texaanse parlement. In de strijd om de Senaatszetel won Senator Ted Cruz nipt van Democraat Beto O’Rourke. Het was de spannendste Senaatsrace in Texas sinds 1978.

Diezelfde O’Rourke flopte later als presidentskandidaat bij de Democratische voorverkiezingen, maar wierp zich toen al op als voorvechter van abortusrechten voor vrouwen. Democraten hopen dat hij van het moment gebruikmaakt om een politieke comeback te maken.