Ook bekende Chinezen verdwijnen als ze hun mond opendoen

25 november 2021Leestijd: 4 minuten
De Chinese tennisster Peng Shuai. Foto: Imago Sportfotodienst GmbH

De verontwaardiging en internationale steun voor de Chinese tennisster Peng Shuai is mooi, maar ook een beetje ongemakkelijk, schrijft Robbert de Witt. Sinds zij op 2 november een ex-premier publiekelijk beschuldigde van seksueel wangedrag, is zij het speerpunt van de internationale kritiek op Peking.

De dappere bestuurder van de de internationale tennisbond WTA, Steve Simon, deed wat de meeste andere bestuurders in zulke gevallen nalaten: hij eiste opheldering van de Chinese regering en een eind aan de censuur rond dit onderwerp. Want twintig minuten nadat Peng haar aanval op de toppoliticus online plaatste via Weibo, werd het verwijderd. Screenshots van haar ‘J’accuse’ werden nog wel gedeeld, totdat alles rond de tennisster achter de beruchte Chinese Firewall verdween. Net als zijzelf overigens.

Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij EW. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.

Pas afgelopen weekeinde dook zij weer op. Het Internationaal Olympisch Comité verklaarde haar in een video call te hebben gesproken. Beelden werden niet vrijgegeven, maar volgens het IOC zei Peng dat zij veilig is, en dat zij graag wil dat haar privacy wordt gerespecteerd. Er wordt alom getwijfeld aan de vrijwilligheid van haar verschijningen en verklaringen. Alle steun voor haar is natuurlijk bemoedigend, zeker gezien de gewoonte van de Chinese regering om kritiek te smoren.

Wat te denken van honderdduizenden verdwenen en opgesloten Oeigoeren?

Ongemakkelijk is het ook, omdat er voor velen blijkbaar een celebrity voor nodig is om zich uit te spreken tegen zulke Chinese praktijken. Het is immers geen geheim dat critici van de Communistische Partij China (CCP) al langer verdwijnen. Wat te denken van de honderdduizenden Oeigoeren in werk- en ‘opvoed’-kampen: Roger Federer en Rafael Nadal, die zich ‘bezorgd’ toonden over het lot van Peng, lieten zich er niet over uit. Wellicht hoeft dat ook niet te worden verwacht van sporters, en is het logisch dat je je eerder uitspreekt over iemand uit je eigen beroepsgroep.

Een goede zaak is verder dat de verdwijning van Peng de schijnwerpers zet op soortgelijke kwesties. Want uiteraard is de atlete niet de eerste BC’er (Bekende Chinees) die plots in rook lijkt te zijn opgegaan.

Al vier jaar ‘zoek’

Een van de rijkste en bekendste vrouwen van China, miljardair Duan Weihong, is al vier jaar ‘zoek’. Zij regelde onder meer zakendeals voor de vrouw van ex-premier Wen Jiabao. Maar kennelijk is daar iets misgegaan, want zij werd beschuldigd van corruptie en gearresteerd in een van haar hotels. Zelfs haar echtgenoot weet niet waar zij is. Hij schreef deze zomer een boek over de vieze spelletjes die in China worden gespeeld: Red Roulette: An Insider’s Story of Wealth, Power, Corruption, and Vengeance in Today’s China. Daarmee hoopte hij de druk op de machthebbers dusdanig op te voeren dat zij zouden zeggen waar Duan is. Daarop werd hij twee keer door zijn verdwenen echtgenote gebeld, met de mededeling dat zij even vrij is, maar elk moment weer kan worden opgepakt. Zij vraagt om het boek niet te publiceren.

China

Lees ook dit commentaar van Arendo Joustra: Comité van Waakzaamheid nodig tegen China

In augustus verdween Zhao Wei, een van de populairste (en bestbetaalde) actrices van het land. Series en films waarin zij had gespeeld, waren nergens meer te zien. En haar ruim 80 miljoen volgers op Weibo kregen sindsdien ook geen teken van leven meer. Een officiële verklaring bleef uit, maar de Global Times (de officieuze staatskrant) schreef dat Zhao als investeerder ‘omgeven was door rechtszaken’. Critici vermoeden dat Zhao tot voorbeeld is gemaakt door de CCP, om te laten zien dat niemand groter is dan de partij. En om de persoonlijkheidscultus rond BC’ers in te perken.

‘De maatschappij onwaardig’

Een collega-actrice ging haar voor. Fan Bingbing was in 2018 vier maanden zoek, na beschuldigingen van belastingontduiking. Naar verluidt moest zij omgerekend 70 miljoen dollar betalen. Ook kwam er een excuusbrief, waarin zij zegt het vertrouwen van ‘de maatschappij onwaardig te zijn’ en haar ‘liefhebbende fans in de steek te hebben gelaten’.

Een andere campagne van de Chinese regering, bedoeld om de steeds machtiger techsector aan banden te leggen, richtte zich tegen een van de beroemdste hedendaagse Chinezen: Jack Ma, het brein achter internetgigant Alibaba. Nadat hij in oktober vorig jaar schijnbaar te kritisch was over het Chinese financiële systeem, verdween hij drie maanden. Op 20 januari dook hij weer op. Volgens Chinese media zou hij hebben gezegd dat hij veel heeft nagedacht en zich voortaan gaat bezighouden met ‘onderwijs en maatschappelijk welzijn’.

Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.

Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier

En terwijl dezer dagen een nieuwe baas wordt gekozen voor de internationale politieorganisatie Interpol, keert de aandacht automatisch terug naar de afloop van een van de vorige bazen daar. Meng Hongwei was de eerste Chinees die Interpol leidde. Hij was in 2018 pas halverwege zijn termijn toen hij tijdens een bezoek aan zijn geboorteland verdween. Een jaar later werd duidelijk waarom: hij stond terecht in een corruptiezaak en kreeg dertien jaar celstraf opgelegd. Hij zou staatsgelden hebben misbruikt om de extravagante levensstijl van hemzelf en zijn familie te kunnen betalen en dat is een overtreding van de communistische principes.

Zo zijn er nog vele andere bekende Chinezen die een soortgelijk lot ondergingen. Geen ster mag feller flonkeren dan die van Xi.