Steeds driftiger poetsen Chinezen en Russen hun vuile verleden schoon

01 januari 2022Leestijd: 2 minuten
De Russische justitie verbood ngo Memorial International omdat deze organisatie een verkeerd beeld van de geschiedenis zou geven. Foto: Gavriil Grigorov/TASS

Debat over bepaalde gebeurtenissen uit het Nederlandse verleden mag fel zijn, er ís tenminste discussie. In China en Rusland legden machthebbers afgelopen jaar hun versie van de nationale geschiedenis op aan hun volk. Soms met harde hand, schrijft Robbert de Witt.

Sommige van de felste maatschappelijke discussies in Nederland gaan over het verleden. Over het Nederlandse aandeel in de wereldwijde slavernij bijvoorbeeld. Over het koloniale tijdperk. Of over de mate van geweld dat Nederlandse militairen gebruikten om de opstand in Nederlands-Indië neer te slaan. Het zijn vaak moeilijke en onprettige discussies, die de indruk wekken dat Nederland een diep verdeeld land is. Maar ze zijn eerder een teken van kracht en van vrijheid.

In China geen debat over de ‘nieuwe geschiedenis’

Want hoe anders gaat het in hele of halve dictaturen. Daar zijn zulke retrospectieve onderzoeken onmogelijk, zo bleek opnieuw het afgelopen jaar.
In China liet leider Xi Jinping de geschiedenis van de partij herschrijven. Xi staat nu op gelijke hoogte met Mao Zedong en Deng Xiaoping. En de resolutie die de ‘nieuwe geschiedenis’ vastlegt, bevestigt dat Xi’s weg de weg van China in de 21ste eeuw is. Er was natuurlijk geen debat over in kranten, weekbladen, talkshows of sociale media.

CCP

Lees ook dit commentaar van Robbert de Witt terug: Laat verjaarspartijtje van Chinese communisten waarschuwing zijn

Tegelijk met het nieuwe partijverleden worden onwelgevallige zaken uit de geschiedenis verwijderd. Letterlijk soms, zoals toen op 23 december een standbeeld werd verwijderd uit een gebouw van de Universiteit van Hongkong. Het kunstwerk verbeeldde opgestapelde lijken en verwees naar de keihard neergeslagen opstand op het Tiananmenplein in Peking in 1989. In China is dat officieel nooit gebeurd, en nu Hongkong moet buigen voor Xi, wordt deze herinnering ook gewist.

Misdaden begaan tijdens het regime van Jozef Stalin

In die andere autoritaire grootmacht, Rusland, gebeurde het afgelopen jaar iets vergelijkbaars. In de zomer publiceerde het Kremlin een geschiedenisles van president Vladimir Poetin. Dat kunnen de Russen opvatten een nieuwe versie van hun verleden. Het lange stuk wordt gezien als een rechtvaardiging voor de bemoeienis met buurstaten Wit-Rusland en Oekraïne, die volgens Poetin onlosmakelijk zijn verbonden met Rusland.

En deze week verbood de Russische justitie ngo Memorial International omdat deze organisatie een verkeerd beeld van de geschiedenis zou geven. Memorial International is de oudste nog bestaande ngo van het land en onderzocht onder meer misdaden begaan door het Sovjet-regime ten tijde van Jozef Stalin.

Zo ziet het eruit als in landen totaal geen historisch debat mogelijk is.