Omdat het kabinet-Rutte IV de Europese wetgeving niet kan veranderen, trekt het 25 miljard euro uit om stikstofuitstoot te verminderen en boeren uit te kopen. Het stikstofdossier legt het gevaar van vastlopende Europese regelgeving bloot, schrijven Clingendael-onderzoekers Adriaan Schout en Paul Hofhuis.
Adriaan Schout (1961) is Senior Research Fellow bij Instituut Clingendael en Bijzonder Hoogleraar European Public Administration aan de Radboud Universiteit.
Paul Hofhuis (1950) is Senior Research Associate bij Instituut Clingendael.
Het nieuwe kabinet trekt 25 miljard euro uit om de uitstoot van stikstof bij kwetsbare natuurgebieden aan te pakken. Het fonds is voor één probleem (stikstof) en grotendeels bestemd voor één sector (landbouw). De maatschappelijke kritiek op dit dure stikstofbeleid is fel: ‘het gezond verstand heeft het loodje gelegd’ (de Volkskrant), stikstof levert niet minder, maar vooral een andere natuur (De Telegraaf), het gaat om een ‘krankzinnig’ hoog bedrag (EW) en de kosten worden nog steeds onderschat (NRC). Rode draad in de kritiek is dat Nederlandse politici en milieuambtenaren te eenzijdig waren gericht op natuurbescherming bij het aanmelden van kleine en grote natuurgebieden in Brussel en te weinig oog hadden voor de economische consequenties. Nederland dacht met deze stikstofaanpak de Europese regels voor natuurbescherming onder controle te hebben. Natuurbeschermers hoeven nu niet meer te overleggen met andere belangengroepen over natuurbescherming, omdat ze de wetgeving toch aan hun zijde hebben. Er is geen ruimte meer voor polderen, noch voor een democratisch proces om stikstofbeleid aan te passen. Dit fonds is daarvan het gevolg.
Achter de maatschappelijke verontwaardiging ligt een dieperliggend probleem over de haperende kwaliteit van Europese wetgeving. Om te zien waarom de 25 miljard euro geen verstandige besteding is, moeten we de lagen in het stikstofprobleem afpellen. De buitenste laag is de lovenswaardige ambitie van deze regering om de hoge Europese doelstellingen loyaal uit te voeren. Langs kwetsbare natuurgebieden zullen bijvoorbeeld veeboeren worden uitgekocht. En het mag wat kosten.
Lees ook het omslagverhaal van oud-minister van Financiën Hoogervorst: vertrek uit eurozone mag geen taboe zijn
De tweede laag is die van de eveneens lovenswaardige Europese natuurdoelstellingen. Nederland heeft die doelen omarmd, vertaald in scherpe stikstofnormen, en vervolgens enthousiast natuurgebieden aangemeld bij de Europese Commissie (‘Natura2000’). Toen de consequenties van de torenhoge ambities bij de uitvoering bleken, wilden opeenvolgende kabinetten ruimte voor eigen interpretaties van de Europese normen, bijvoorbeeld door uitzonderingen te bedingen. Het Europese Hof en de Raad van State hielden dit tegen: regels zijn regels. Kortom, Nederland heeft zelf dit probleem geschapen. De 25 miljard euro is de prijs voor onzorgvuldig omgaan met Europese wetgeving.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?