EU-buitenlandchef Josep Borrell beloofde te vroeg gevechtsvliegtuigen voor Oekraïne, Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bood het land EU-lidmaatschap aan. De blunders van Borrell en Von der Leyen laten zien dat de Europese Commissie meer macht toevertrouwen gevaarlijk is, schrijft Europarlementariër voor JA21 Michiel Hoogeveen.
De afgelopen jaren is er veel kritiek geweest op de slagvaardigheid en besluitvorming van de Europese Unie. Op het gebied van sancties en buitenlandbeleid lopen de belangen van de 27 lidstaten weleens uiteen. In de Europese Raad van Regeringsleiders kan elke lidstaat zijn veto uitspreken met een patstelling als gevolg. Om relevant te blijven op het wereldtoneel zou de Europese Unie volgens critici moeten hervormen. Voor een ‘geopolitieke Europese Unie’ zou het veto in de Raad moeten worden afgeschaft en meer macht overgeheveld naar de Commissie, onder meer met een Europese Defensie Unie. De Europese Unie zou dan krachtiger kunnen optreden in het buitenland en sneller sancties kunnen invoeren.
Michiel Hoogeveen is sinds 2021 Europarlementariër namens JA21.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van EW.
Sinds een week is er van die verdeelde Europese Unie echter geen sprake. Eensgezind werd de Russische aanval op Oekraïne in de Raad veroordeeld. Ook door de lidstaten die eerder nog op goede voet stonden met de Russische president Vladimir Poetin. Sancties werden snel afgekondigd en lidstaten stemden besluiten met elkaar af. Zo lieten Polen en Hongarije zien dat ‘opvang in de regio’ voor vluchtelingen geen holle retoriek is. Andere lidstaten zegden financiële middelen en goederen toe.
Von der Leyen en Borrell spraken voor hun beurt
Ironisch genoeg was het de Europese Commissie die verdeeldheid zaaide binnen de Unie. De opmerking van Borrell over het sturen van gevechtsvliegtuigen viel slecht bij sommige lidstaten. Het leveren van die vliegtuigen betekent namelijk directe betrokkenheid bij het Oekraïne-conflict. Dus ook met Rusland. Later moest Borrell zijn woorden inslikken.
Lees ook dit commentaar van René van Rijckevorsel: Niet aan Von der Leyen om te besluiten dat Oekraïne bij EU mag
Von der Leyen deed er een schepje bovenop door Oekraïne het lidmaatschap van de Europese Unie in de schoot te werpen. Een bizar voorstel aan een land in oorlog, dat bij lange na niet aan de voorwaarden van kandidaat-lid voldoet. Zij deed niet alleen een valse belofte aan de Oekraïners, ze bracht ook regeringsleiders in de Europese Unie in verlegenheid. Die mochten aan bezorgde kiezers in hun land uitleggen dat Von der Leyen daar helemaal niet over gaat, en dat er strenge procedures voor het lidmaatschap gelden die vaak decennia duren.
Overmoedige Europese Commissie moet bij haar mandaat blijven
De Oekraïne-oorlog laat zien dat de Europese Unie het beste werkt met de lidstaten aan het roer, inclusief het vetorecht. En dat het juist misgaat als een secretariaat, wat de Europese Commissie in feite is, zich waant als EU-regering. Juist in tijden van crisis moet de Europese Commissie zich aan haar mandaat houden. Namelijk het ordentelijk regelen van de gemeenschappelijke markt.
De blunders van Von der Leyen en Borrell laten zien dat de Commissie meer macht toevertrouwen gevaarlijk is. Ze gedraagt zich als het kind met de lucifer onder de kerstboom en zou uit geldingsdrang zomaar een conflict kunnen creëren. De afgelopen week liet de Europese Unie juist zien toegevoegde waarde te hebben als intergouvernementele organisatie. De Europese Commissie moet terug in het hok.