Joden zijn de nieuwe Joden

De vraag of ‘wappies’ Holocaustvergelijkingen mogen maken, verhult een onbesproken schuldgevoel van Nederland, schrijft Zihni Özdil. En dat is de weigering van Nederlandse autoriteiten om te erkennen dat Nederland een van de meest antisemitische landen in de wereld was.

‘Het Arische karakter van Nederland kan worden bedreigd door Joden. Door Joodse invloed zou bij de volkeren van Europa een ongewenschte karakterverzwakking voor den deur kunnen staan.’

Wie zei dit? Hij wordt alom geëerd in Nederland. Er is in elk geval een zaal naar hem genoemd in de Tweede Kamer.

Zijn naam is Abraham Kuyper. Maar zijn uitspraak over Joden was geenszins een afwijking van de norm. Integendeel. Wie eerlijk kijkt naar de geschiedenis van Nederland, moet erkennen dat antisemitisme eeuwenlang een kernonderdeel was van onze cultuur.

Nederlanders hebben geen besef van eigen eeuwenlang antisemitisme

Maar de meesten van ons hebben daarvan op geen enkele manier een besef. Want op school leren we alleen maar over Anne Frank en het verzet. Als kind dacht ik daarom dat Nederland een van de grootste verzetslanden was. Nederlandse autoriteiten, met de kaste van historici voorop, hebben er na de Tweede Wereldoorlog alles aan gedaan om dat beeld te bekrachtigen. Neem bijvoorbeeld Loe de Jong (1914-2004). Als je het werk van De Jong leest, denk je dat er een scherpe scheidslijn was tussen ‘goed’ en ‘fout’. En dat de meeste Nederlanders impliciet ‘goed’ waren, omdat ze zich gedeisd hielden. Daar had De Jong zelf bedachte parameters voor. Bijna een soort vinkjes in een spreadsheet.

Alledaags antisemitisme dat voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog welig tierde in Nederland, krijgt nauwelijks aandacht in de geschiedschrijving. En, wanneer het wel wordt beschreven, mag het alledaagse antisemitisme niet worden geplaatst in een structurele cultuuranalyse. De Nederlandse instituten die ons culturele archief vormgeven, hebben dat impliciete verbod tot op de dag van vandaag zeer streng gehandhaafd.

Loe de Jong zelf inmiddels heilig verklaard

Inmiddels is Loe de Jong zelf een heilig verklaard figuur. In 1999 weigerde Nanda van der Zee, een van de weinige moedige historici in ons land die wel bereid was om vaste kaders te bevragen, een opdracht van het NIOD om een biografie van Loe de Jong te schrijven. De reden: ze vond het, geheel terecht, niet koosjer dat het NIOD het laatste woord wilde behouden over de inhoud. Zo werkt vrije wetenschap niet.

Nog kilometers archiefmateriaal over de rol van de Nederlanders in de Tweede Wereldoorlog zit op slot. Maar als er af en toe iets vrijkomt, zijn de bevindingen niet mals. Neem bijvoorbeeld het boek Jodenjacht van journalist Ad van Liempt uit 2011. Op basis van toen vrijgekomen documenten beschrijft Van Liempt hoe tienduizenden Nederlandse politieagenten in hun vrije tijd op jodenjacht gingen. Puur uit antisemitische motieven.

Holocaustvergelijkingen zijn politieke speelbal geworden

Omdat Nederland het eigen diepgewortelde antisemitisme nooit eerlijk onder ogen heeft gezien, zijn Holocaustvergelijkingen in ons land een politieke speelbal geworden. Toen Pim Fortuyn en later Geert Wilders opkwamen met hun islamkritiek, ging geen enkele Holocaustvergelijking te ver voor de progressieve elites. Je mocht vrijuit roepen dat Fortuyn en Anne Frank met elkaar te maken hadden. En over Wilders mag je vrij en blij claimen dat ‘moslims de nieuwe Joden’ zijn.