De soevereiniteit van Oekraïne is opeens belangrijker dan die van onszelf

18 mei 2022Leestijd: 3 minuten
Vlag van de Europese Unie en van Oekraïne bij stadhuis Zaanstad. Foto: ANP/ Hollandse Hoogte / Berlinda van Dam

Jarenlang hebben centrum-liberale denkers de natiestaat belachelijk gemaakt of weggezet in het hoekje van bruinrechts, maar door de Russische inval in Oekraïne is die ineens weer hip. Ironisch genoeg werken degenen die nu met de Oekraïense vlag zwaaien het hardst mee aan de verdere afbrokkeling van onze eigen natiestaat, schrijft Constanteyn Roelofs.

Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs (1989) de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.

In deze onberekenbare tijden in het opinieklimaat heeft zich weer een wonderlijke draai voorgedaan: de herwaardering van de natiestaat in het licht van de Russische inval in Oekraïne.

Wat wordt er toch gelachen in de gevestigde media over die malle Poetin die in een rommel-essay schrijft dat Oekraïne ‘altijd’ Russisch is geweest en dat de inval daarom een bevrijding is. We weten immers allemaal dat de Oekraïense natie ‘altijd’ heeft bestaan en daarom het volste recht heeft om onder eigen vlag voor eigen taal en identiteit te strijden.

De waarheid ligt natuurlijk ergens in het midden: zoals veel natievormende processen is het een uitkomst van actieve culturele politiek, oorlog en geopolitiek gepoker met grenzen, met name in de tweede helft van de negentiende eeuw en de eerste decennia van de twintigste. Het resultaat is echter belangrijker dan de wordingsgeschiedenis: feit is dat er uit de overblijfselen van het tsaristische Rusland via de Sovjet-Unie een Oekraïense natie is gevormd die nu met hand en tand wordt verdedigd. En terecht, natuurlijk.

Verdedigers van natiestaat weggelachen of in hoek bruinrechts gezet

Wat is een natie? van Ernest Renan vertaald, geduid en ingeleid door EW-columnist Geerten Waling en Coos Huijsen

Koop deze uitgave in onze webshop 

Die publicitaire heropleving van de waardering van de natiestaat komt toch wel als een verrassing. Jarenlang hebben diezelfde centrum-liberale denkers immers de natiestaat belachelijk gemaakt, of weggezet in het hoekje van bruinrechts. Politici als Wilders die voor het aardappelidee van Nederland strijden, werden weggelachen. Thierry Baudet met zijn wat intellectuelere kruistocht tegen ‘Oikofobie’ werd als ex-D66’er en ex-liberaal al helemaal als een duistere ketter weggezet. De paniek was enorm toen het idee van de Britse natie sterker bleek dan het idee van de Europese Unie.

Los van politieke of intellectuele meningen over het fenomeen natie is een zekere mate van kosmopolitische ontworteling ook een sociale distinctie. Als persoon in de bovenlaag van de samenleving is het idee van een natie immers suspect: je vliegt toch elk jaar naar New York, eet toch ook Thais en Italiaans en kijkt naar moeilijke Franse films – Nederlanderschap is iets voor mensen met praktische beroepen en Opels.**

Maar goed, nu is de natie ineens hip en posten BN’ers de strijdkreet ‘Slava Ukraini’ op hun Instagram. Claudia de Breij had nog een handige tip trouwens voor de mensen die nu ineens hun solidariteit willen tonen: ‘Heb je geen Oekraïense vlag, dan kan een Albert Heijn-tasje met een Jumbo-tasje ook.’

Ironie: soevereiniteit Oekraïne verdedigen, Nederlandse weggeven

De ironie van de hele situatie is natuurlijk dat wij nu in de verdediging van de soevereiniteit van de Oekraïense natie hier in het Westen juist vaart maken met de verdere afbrokkeling van onze eigen natiestaat. De mandarijnen in Brussel grijpen de crisis aan om allerlei slagen in de verdieping en de verbreding van de EU te maken. We verknopen onszelf nog meer in allerlei heilloze ‘permanente noodfondsen’, er wordt vaart gemaakt met het al jaren gedroomde Europese leger, het vetorecht staat ter discussie en ga zo maar door – met navenante gevolgen voor de politieke autonomie van de Nederlandse natie.

Allemaal met de zegen van dezelfde mensen die nu vóór de autonomie van de Oekraïense natie zijn. Enfin, misschien is dat wel de les voor de Poetins van deze wereld: dat je tegenwoordig geen naties meer verovert met een gemechaniseerde Blitzkrieg, maar met de slakkengang van de geleidelijke opbouw van een supranationale bureaucratie. Minder romantisch, wel effectief.

**Hierbij mag trouwens worden aangetekend dat het dwepen met de strijd voor een eigen natie in exotische streken dan weer wel très chic is. De Palestijnen bijvoorbeeld – bepaald geen oikofoob volkje – zijn al jaren de darlings van de weldenkenden.