Het landelijke abortusrecht dreigt verloren te gaan in de Verenigde Staten. De Republikeinen en Democraten veranderden van mening en voeren nu een politieke strijd. Die kunnen de Democraten winnen, mits ze hun eisen matigen, schrijft Victor Pak.
Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks op zaterdag blogt hij over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.
Het lek bij het Hooggerechtshof van het conceptbesluit over het abortusrecht was historisch. Zo’n lek gebeurt zelden en de beslissing zelf zal een recht beëindigen dat decennialang heeft gegolden. Met het intrekken van de uitspraak Roe vs. Wade uit 1973 zal het federale recht op abortus komen te vervallen. Naar verwachting wordt pas in juni duidelijk of het Hof dat ook echt wil.
Republikeinen waren aanvankelijk voorstander
van het abortusrecht
Dat het thema leeft in de Amerikaanse samenleving was te zien na het lek: tot in de kleinste stadjes toe waren er protesten van voorstanders. Wordt het concept een wet, dan zal dat protest verder aanzwellen. In 26 Amerikaanse staten zal abortus waarschijnlijk worden verboden als het Hof de conceptbeslissing definitief aanneemt.
Opponent van het abortusrecht is opmerkelijk genoeg de Republikeinse Partij. De partij is traditiegetrouw voorstander van een kleine overheid en van vrijheid voor de burger. Aan het begin van het abortusdebat in de jaren zestig waren Republikeinen vaker voorstander van het abortusrecht dan Democraten.
Lees ook dit essay van Marieke ten Katen: Bereikte consensus over abortus is ook wat waard
In 1967 legaliseerde de latere president en toenmalig gouverneur van Californië Ronald Reagan abortus in die staat. Het was pas de derde staat van het land waar abortus werd toegestaan. De koerswijziging van de Republikeinen laat zien hoe het conservatisme binnen de partij de overhand heeft gekregen ten koste van de liberale stroming.
Biden worstelt met geloofsovertuiging en abortusrecht
Het maakt de nog altijd praktiserend katholieke president een onwaarschijnlijke voorvechter van het abortusrecht. In 2007 noemde hij abortus het lastigste dilemma voor zijn persoonlijke geloofsovertuiging en politieke verantwoordelijkheden. Daarom laat Biden de strijd nu vooral over aan zijn vicepresident Kamala Harris en aan Democraten in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden.
Lees ook: Democraten schoven juist op in tegengestelde richting. Bij hen overheerste in de jaren zeventig scepsis over het abortusrecht, mede door de belangrijke katholieke stroming in de partij. Zo had uitgerekend huidig president Joe Biden als jonge Senator kritiek op de Roe vs. Wade-uitspraak van het Hof. De rechters gingen volgens Biden te ver.
Matiging is nodig in wetsvoorstellen van Democraten
Een ongelukkige beslissing, want juist de matigende invloed van de twijfelende president kunnen de Democraten wel gebruiken. Na het uitlekken van het conceptbesluit probeerden Democraten een wet aan te nemen die het abortusrecht nog verder liberaliseerde.
Dat wetsvoorstel ging aanmerkelijker verder dan de huidige regelgeving van Roe vs Wade. Staten mogen in dat voorstel minder regels opleggen aan abortusverleners en uitgerekend katholieke ziekenhuizen raken het recht kwijt om een abortusverzoek te weigeren. Dat kost de Democraten politieke steun.
Amerikanen zijn in grote meerderheid voorstander van abortusrecht
Lees ook: Het wetsvoorstel haalde in de Senaat slechts 49 van de benodigde 60 stemmen. De katholieke Democraat Joe Manchin vond de wet te ver gaan, net als de Republikeinse voorstanders van het abortusrecht Lisa Murkowski en Susan Collins. Voor een succesvolle strijd voor het abortusrecht moeten Democraten hun eisen matigen.
Ruim drie op de vier Amerikanen steunen het recht op abortus, maar wel met regulering. Daar moeten de Democraten van profiteren. Ze mogen niet omdat de Republikeinen uit de bocht vlogen met hun verbodswens, zelf ook doorslaan. Van zo’n politieke strijd zijn uiteindelijk de Amerikaanse vrouwen de dupe.