Premium Lock Waar komt onze verslaving aan nieuwe splinterpartijen vandaan?

03 mei 2022Leestijd: 4 minuten
In 2021 deed een recordaantal partijen mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Foto: ANP/Hollandse Hoogte Piet den Blanken

Al sinds de dagen van Joop den Uyl en Ruud Lubbers lukt het onze politici niet meer om vijftig Tweede Kamerzetels te veroveren. Nieuwe splinterpartijen worden daarentegen steeds populairder, constateert Roelof Bouwman. Hoe komt dat?

Roelof Bouwman (1965) is historicus en journalist. Hij schrijft wekelijks over politiek, geschiedenis en media

In maar weinig landen is het zo eenvoudig om een parlementszetel in de wacht te slepen als in Nederland. Het behoort tot onze nationale eigenaardigheden, samen met klompen, de Elfstedentocht, windmolens en de populariteit van korfbal, hagelslag en drop.

Sinds 1956, toen de Tweede Kamer werd uitgebreid van 100 naar 150 leden, is een score van 0,66 procent al voldoende voor een plek in de volksvertegenwoordiging. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 kwam dat neer op nog geen 70.000 stemmen.

Een heel verschil met bijvoorbeeld Frankrijk en Groot-Brittannië. Daar moeten parlementsleden – net als vóór 1918 in Nederland het geval was – een kiesdistrict veroveren. In Duitsland bestaat naast het districtenstelsel ook evenredige vertegenwoordiging, maar dan met een kiesdrempel van 5 procent.

Nieuwe partijen kansrijk, maar weinig duurzaam

Omdat politieke partijen in Nederland relatief weinig moeite hoeven doen om door te dringen tot het parlement, hebben ook nieuwe partijen het makkelijk om in de Tweede Kamer hun debuut te maken. Sinds de jaren vijftig is dat maar liefst 26 keer gelukt.

Lees ook dit commentaar van Jelte Wiersma: Twintig fracties veel? Op naar de 150 fracties!

fracties Tweede Kamer

Hoe verging het deze partijen? Het is niet in alle opzichten een vrolijk verhaal.

Van de zeventien partijen die debuteerden vóór 2003, zijn alleen D66 (sinds 1967) en de SP (sinds 1994) nog in de Tweede Kamer present. De overige vijftien nieuwkomers uit het tijdvak 1950-2003 zijn in rook opgegaan, hoewel vijf ervan nog voortleven in de fusiepartijen GroenLinks en ChristenUnie. Van alle 26 debutanten sinds 1950 wisten er slechts vier de status van regeringspartij te verwerven. Minstens zo sneu: meestal kwamen daar brokken van.

Premium Lock

Laden…

Premium Lock

Word abonnee en lees direct verder

Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.

  • Bent u al abonnee, maar heeft u nog niet een account? Maak die dan hier aan. Extra uitleg vindt u hier.

 

Premium Lock

Verder lezen?

U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.

Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?

Bekijk abonnementen

Premium Lock

Er ging iets fout

Premium Lock

Uw sessie is verlopen

Wilt u opnieuw