Anno 2022 is de Nederlandse universiteit een Engelstalige McDiploma-fabriek geworden

Universiteiten moeten roeien met de riemen die ze van de visieloze marktwerking-salafisten in Den Haag krijgen, schrijft Zihni Özdil. Voor intellectuele verdieping, kennis en kansen op de arbeidsmarkt moet je bij het beroepsonderwijs zijn.

Toen ik in het jaar 2000 begon met studeren aan een Nederlandse universiteit, hadden we trimesters. Drie lange periodes waarin je je kon onderdompelen in de materie. Zeker voor sociale en geesteswetenschappen een belangrijke basisvoorwaarde: dat je genoeg tijd en ruimte hebt voor intellectuele verdieping.

Er waren hoorcolleges waarin hoogleraren de basiskennis deelden. En er waren werkcolleges waarin je samen met de hoogleraar en collega-studenten elkaar ging bevragen. Geen enkel college was verplicht. Als volwassene was je verantwoordelijk voor je eigen studie. Aan het eind van het trimester leverde je een werkstuk in. Of maakte je een tentamen. Of beide. Dat meetmoment was niet het einddoel. Het ging vooral om de weg erheen: het aanleren van wetenschappelijke vaardigheden om dingen te onderzoeken. Je kreeg een basisbeurs en, als je ouders weinig geld hadden, ook nog een aanvullende beurs. Studentenkamers waren betaalbaar. Als je een parttime-bijbaan en een bestuursfunctie naast je studie deed, was het niet erg om wat langer door te studeren. Er was ruimte om jezelf in je eigen tempo te ontwikkelen.

Universiteiten moeten op ‘rendementen’ draaien

Anno 2022 kan het contrast niet groter zijn. Inmiddels is de rijksbijdrage per student gehalveerd. Den Haag heeft ervoor gezorgd dat universiteiten op ‘rendementen’ moeten draaien. Dat wil zeggen: er zijn financiële prikkels om zo snel mogelijk zo veel mogelijk studenten erdoorheen te jassen. Nederlandse universiteiten hebben daarom noodgedwongen de meest orwelliaanse trucjes bedacht. Zoals het ‘bindende studieadvies’. U leest het goed: een advies dat bindend is. Eerstejaarsstudenten die niet genoeg punten hebben gehaald, worden verwijderd. Ook al zijn ze gemotiveerd en vol passie over de betreffende studie.

Ook zijn er vaak geen trimesters en nauwelijks echte semesters meer. Nee, veelal acht blokken van vijf weken. In vijf weken race je door de stof heen. Werkcolleges krijg je van masterstudenten. Als je meer dan twee colleges mist, heb je een probleem. En elke week moet je een toets afnemen. Want hoe meer cijfers, hoe kleiner de kans dat het gemiddelde cijfer een onvoldoende is. Sommige universiteiten hebben zelfs compensatieregels bedacht: je kunt gewoon door als je een 4 hebt gehaald voor een vak, zolang je voor een ander vak maar een 7 haalt.

Ook de verengelsing van Nederlandse universiteiten heeft absurde proporties aangenomen. Begrijp me niet verkeerd: internationalisering en verengelsing zijn belangrijk daar waar het nuttig en noodzakelijk is. Maar wanneer in steenkolenengels ‘Dutch History’ wordt gegeven aan Chinese studenten, moeten we ons toch gaan afvragen of het wel zo verstandig is geweest van Den Haag om het collegegeld voor studenten van buiten de EU vrij te geven – inmiddels tot 20.000 euro per jaar.

Samen met het leenstelsel kunnen we concluderen dat de Nederlandse universiteit van 2022 begint te lijken op een Engelstalige McDiploma-fabriek die opgebrande werklozen met een schuldenberg produceert.