De opluchting in Europa dat de Russen weer gas leveren door de belangrijke Nord Stream 1-pijpleiding is groot. Maar het gevaar is dat Europese landen daardoor terugzakken in lethargie. Veel steviger crisisbeleid is hard nodig, schrijft Joris Heijn.
Na tien dagen stil te hebben gelegen voor onderhoud, komt er toch weer Russisch gas door de Nord Stream 1-pijpleiding. Bijna twee weken lang hebben burgers en politici in spanning gezeten. Draait de Russische president Poetin de kraan weer open of blijft hij dicht? Harde maatregelen werden voorbereid voor het geval het gas zou uitblijven.
Interne verdeeldheid EU steekt alweer de kop op
Dat het gas weer stroomt, is enerzijds een opluchting. Een acute crisis is daarmee afgewend. Maar tegelijk is dat ook gevaarlijk. De urgentie zakt direct weer weg. Ja, de Europese Commissie wil dat alle landen van de Europese Unie (EU) 15 procent gas besparen. Maar meteen begint het interne gekissebis alweer. Waarom moeten Spanjaarden op de blaren zitten, terwijl de Duitsers hun eigen probleem hebben veroorzaakt?
De noodplannen die zijn gemaakt voor een complete gasstop, gaan weer de bureaula in. Publieke campagnes om te besparen, blijven halfslachtig. Ja, uit Duitsland komen berichten dat zwembaden wat kouder worden, maar de gasconsumptie is in de eerste maanden van het jaar maar een beschamende 3 procent gedaald.
Energiearmoede is geen structurele oplossing, isolatie wel
In Nederland is de gasbesparing groter, maar blijft er veel laaghangend fruit. Vooral mensen die het niet meer kunnen betalen (energiearmoede) en bedrijven die niet meer rendabel zijn met hoge gasprijzen, betalen de rekening. Maar structurele oplossingen als isolatie of cv-ketels vervangen door warmtepompen, worden door de overheid nog altijd niet als topprioriteit gezien. Terwijl dat structurele oplossingen zijn die ook de komende winters het gasverbruik dempen. En dat zonder dat ze ten koste gaan van welvaart of welzijn. Iemand die winter op winter zijn centrale verwarming nauwelijks kan aanzetten, wordt teleurgesteld, bij een warmtepomp bespaar je ook gas, zonder in te leveren op welzijn.
Diverse energiehaviken pleiten er al maanden voor om Nederland veel beter voor te bereiden op een gascrisis nu er nog tijd genoeg is. Als Poetin Nord Stream 1 had dichtgehouden, hadden zij het publieke debat gewonnen. Dan waren landen als Nederland en Duitsland ‘gemobiliseerd’, zou alles op alles worden gezet om de winter door te komen zonder Russisch gas.
Stop met doormodderen
Maar net zo min als Poetin zijn eigen land mobiliseert, wil hij dat Europa zich mobiliseert. Liever heeft hij dat Europa doormoddert op energiegebied en afhankelijk van hem blijft. En zijn oorlogskas blijft spekken. In Europa mag de opluchting dan overheersen, juist dat gevoel is gevaarlijk en speelt Poetin in de kaart. Weken, zo niet maanden aan cruciale voorbereidingstijd op een winter zonder Russisch gas gaan zo verloren. Alle reden om de noodplannen die de afgelopen weken in achterkamertjes zijn gemaakt niet terug in een la te stoppen, maar alsnog uit te voeren.