Privacy boven goed geïnformeerde autoriteiten? Klaag dan niet over gewelddadige rellen

De ‘boerenrellen’ deden sterk denken aan de ‘Coolsingelrellen’ in Rotterdam. De informatiepositie van de autoriteiten blijkt – als gevolg van privacywetgeving – opnieuw een serieus probleem, stelt Gertjan van Schoonhoven vast.

Bij de ‘boerenrellen’ van afgelopen week werden de autoriteiten meermaals overvallen door de heftigheid van het geweld tegen vooral de politie, onder meer bij het huis van verantwoordelijk minister Christianne van der Wal (VVD). Ook elders in het land ontaardde het protest soms in geweld en intimidatie. Aan – terechte – verontwaardiging daarover geen gebrek bij de meeste politieke partijen. Maar wat ontbreekt in de discussie erover is het besef dat dit een patroon aan het worden is, dit overvallen worden door geweld van rellende burgers. En dat roept serieuze vragen op over de informatiepositie van lokale autoriteiten.

Want waar deed het soms excessieve geweld aan denken? Aan de Rotterdamse ‘Coolsingelrellen’ van november vorig jaar. Die waren weliswaar nog wel wat gewelddadiger dan het boerenprotest van afgelopen week, maar in essentie leken ze toch erg op elkaar. Een politiemacht die van tevoren wel erg mager uitviel – wat politieautootjes, geen Mobiele Eenheid – en gewelddadige relschoppers die totaal onverwacht juist extreem heftig tekeergingen. Zo heftig, dat zowel in Rotterdam als bij het boerengeweld de politie in eerste instantie moest kiezen voor de ‘eigen veiligheid’.

Waar komt die onderschatting van mogelijk geweld toch vandaan?

Voor dat laatste alle begrip. Maar waar komt die onderschatting van het mogelijke geweld toch vandaan? Deels is de magere inzet van politiemacht een bewuste keuze, zo maakte ook het Tweede Kamerdebat over de boerenrellen donderdagavond duidelijk. De autoriteiten treden bij voorkeur ‘de-escalerend’ op, zoals premier Mark Rutte (VVD) in de Kamer zei. Ze kleunen er niet in om erger te voorkomen. Pas daarná gaat de politie tot actie over: verantwoordelijke relschoppers worden aan de hand van camerabeelden opgespoord. Zo zal het gaan met de relschoppers van afgelopen week, zo ging het met de relschoppers van de Coolsingel.

Maar na de Coolsingelrellen bleek ook dat het optreden-achteraf van de politie eigenlijk nauwelijks een echte keuze is. De informatiepositie van de autoriteiten is domweg te slecht om vóóraf adequaat te kunnen handelen.  Als je van tevoren vrijwel zeker weet dat het totaal uit de hand gaat lopen, zet je natuurlijk wel wat meer in dan wat politieautootjes en ‘platte petten’. Maar dat weten de autoriteiten niet, omdat ze het niet mógen weten.

‘Recht op privacy zit ons in de weg om ons werk goed te kunnen doen’

De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb en korpschef Fred Westerbeke maakten er in het raadsdebat over de Coolsingelrellen geen geheim van dat hun informatiepositie niet is wat ze zou moeten zijn. ‘Alleen in een politiestaat kun je alles zien aankomen,’ zei Westerbeke. ‘Aan de andere kant hebben wij ook weleens het idee dat het recht op privacy ons in de weg zit om ons werk goed te kunnen doen.’