De boeren en hun talloze organisaties opereren vandaag voor even als één onvermurwbaar front. De beweging in de beladen stikstofkwestie zal dus van het kabinet moeten komen, willen de gesprekken onder leiding van ‘onafhankelijk gespreksleider’ Johan Remkes enige zin hebben. Is die ruimte om te bewegen er in de coalitie? Op papier in elk geval wel, schrijft Gertjan van Schoonhoven.
Op één punt heeft het kabinet de afgelopen weken eigenlijk al bewogen. De roemruchte ‘stikstofkaart’ van VVD-minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal – met ook schier onhaalbare emissiereductiedoelen die oplopen tot wel 95 procent – is door de minister zelf al stevig gerelativeerd. Ten eerste door de mededeling dat de provincies veel bewegingsruimte hebben in de verdere uitwerking ervan. De kaart is ‘geen blauwdruk die provincies een-op-een moeten toepassen’.
Lees ook deze spraakmakende column van Simon Rozendaal terug: Stikstofbeleid is groter probleem dan stikstof zelf
Belangrijker nog was de relativering dat stikstofreductie geen doel op zich is. Het gaat om het bredere doel: ‘een gezonde en veerkrachtige natuur’. In die relativering klinkt door dat de kritiek van het Planbureau voor de Leefomgeving op het kabinet is overgekomen. Het PBL waarschuwt er al jaren voor dat Den Haag stikstofreductie niet zaligmakend moet maken en deed dat de afgelopen weken opnieuw. Er zijn méér dingen nodig voor die gezonde natuur.
Kabinet zal moeten bewegen in de deadline van de stikstofdoelen
Maar die relativering hebben de boeren dus al binnen. Het kabinet zal nadrukkelijk moeten bewegen op een ander punt: de deadline van de gestelde stikstofdoelen.
Aan de generieke doelen van het stikstofbeleid zal het kabinet ongetwijfeld niet willen tornen. De stikstofuitstoot moet de komende jaren al met al halveren en driekwart van de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden – die een Europese beschermde status hebben – zal toe moeten naar ‘een gezond stikstofniveau’. Maar het tempo waarin dat moet gebeuren, is noch door ‘Brussel’ noch door de rechter opgelegd. Dat legt politiek Den Haag zelf op.
Meer over dit onderwerp: Betekenen de stikstofplannen de doodsteek voor het CDA?
In het Coalitieakkoord van het vierde kabinet-Rutte is de deadline voor beide doelen maar liefst vijf jaar naar voren gehaald: van 2035 naar 2030. En dat terwijl de inkt van die vorige deadline – 2035 dus – nog maar net droog was. Die is wettelijk vastgelegd in de Wet stikstofreductie en natuurverbetering, die per 1 juli 2021 van kracht werd en dus nog maar net een jaar oud is. Vijf jaar extra voor de ingrijpende maatregelen kan de provincies een hoop lucht geven in de komende onderhandelingen, en daarmee de boeren.
VVD en D66 wilden deadlineversnelling zo snel mogelijk vastleggen in wet
Probleem is alleen wel dat een flinke Kamermeerderheid al in april de wens heeft uitgesproken om die deadlineversnelling zo snel mogelijk vast te leggen in de Wet natuurbescherming en de Omgevingswet, uiterlijk in de eerste helft van 2023. Dit op initiatief van – nota bene, zeg je dan – de twee grootste coalitiepartijen: VVD en D66. Maar ook CDA en ChristenUnie stemden in. Eigenlijk waren alleen de rechtse oppositie (inclusief SGP) en Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt tegen. Niet alleen het kabinet, ook een overgrote meerderheid van héél politiek Den Haag zal dus op zijn schreden moeten terugkeren.
Maar goed. Het kan.