Migratiebeleid: blijven doormodderen of fundamenteel anders?

Van alle crises die ons elke dag worden voorgeschoteld, is de migratiecrisis bezig de felste te worden. Op het dagelijkse leven van de meesten van ons is de rechtstreekse invloed niet zo groot als de inflatie-, energie- of armoedecrisis, maar op lange termijn geldt vermoedelijk het omgekeerde, schrijft Philip van Tijn.

‘Vannacht hebben er weer een paar honderd mensen buiten geslapen en dat is niet wat je wilt.’ Aldus Eric van der Burg, staatssecretaris van Justitie e Veiligheid dezer dagen in een poging om de heimelijke aankoop van een hotel in Tubbergen te rechtvaardigen. En hij gooide er nog zo’n krachtpatserszin achteraan: ‘Het is heel erg vervelend dat het kabinet zo heeft moeten handelen.’

Eric van der Burg is de linksbuiten van de VVD. Acht jaar lang was hij wethouder in Amsterdam en in het als altijd linkse college daar viel hij niet uit de toon. In de nadagen van zijn wethouderschap, in 2017, werd hij ook landelijk bekend door zijn uitspraak bij een belangrijke bijeenkomst: ‘Hoe meer asielzoekers, hoe beter.’

Of deze uitspraak een aansporing betekende voor de leiding van de VVD om hem voor dit delicate staatssecretariaat te vragen, weet ik niet. De politiek is ondoorgrondelijk en misschien was het wel de bedoeling om de Amsterdamse praatjesmaker hierop stuk te laten lopen, zoals in feite ook zijn directe voorgangers, partijgenoten Ankie Broekers-Knol en Mark Harbers. De laatste is weer in ere hersteld als minister van Infrastructuur en hij heeft in zijn portefeuille onder meer Schiphol, waar de wachtrijen nog langer zijn dan in Ter Apel, zij het op vrijwillige basis.

Want deze functie heet niet voor niets ‘hoofdpijnportefeuille’; iets oneerbiediger gezegd is de staatssecretaris van Asiel en Migratie hoe dan ook de pispaal. Je kunt het domweg niet goed doen, omdat de bevoegdheden niet in verhouding staan tot de verantwoordelijkheden. Een upgrade naar een ministerschap zou al iets betekenen, want dan mag worden meegepraat in de ministerraad. Dan ben je niet per definitie het lulletje rozewater.

Met begrippen en getallen wordt continu gegoocheld

Maar ook dan is er geen eer aan te behalen. Niet voor de ambtsdrager, maar zeker niet voor de Nederlandse bevolking. Het migratiedossier is bezig de samenleving te splijten en van al die crises die ons dag in dag uit worden voorgeschoteld, is de migratiecrisis bezig de felste te worden. Op het dagelijkse leven van de meesten van ons is de rechtstreekse invloed niet zo groot als die van de inflatie-, energie- of armoedecrisis, maar op lange termijn geldt vermoedelijk het omgekeerde.

In 2021 kwamen meer dan een kwart miljoen ‘migranten’ Nederland binnen, dus dat zijn er een miljoen in vier jaar (vroeger noemden we dat ‘immigranten’). Van hen had 7,8 procent ‘een Nederlandse achtergrond’ – dus 92,2 procent niet. Als je die lijn doortrekt, is de demografische betekenis gigantisch en de vraag is of Eric van der Burg over een paar jaar nog steeds zal zeggen ‘hoe meer asielzoekers, hoe beter’.

Waarbij ik aanteken dat niet iedere migrant een asielzoeker is; er zijn ook studenten, seizoenarbeiders en nog wat categorieën. Maar de bevoegde instanties leggen graag een rookgordijn over dergelijke zaken; groepen krijgen een andere benaming en dit thema is vol van eufemismen. Migrant, vluchteling, veiligelander, statushouder, nareiziger, gezinshereniging, verblijfsvergunning, criminele asielzoeker – we worden ook daarmee dagelijks om de oren geslagen. En met cijfers wordt continu gegoocheld. En waar bij de stikstofcrisis de dader meteen gevonden is (de boer) en ook de oplossing (sluiting en opkoop boerenbedrijven), schijnt dat bij de migratiecrisis niet zo eenvoudig te zijn.