‘Er zal wel een luchtje aan zitten’ was de reactie van velen na de arrestatie van Frits van Eerd. Weinigen vroegen zich af waarom de privacy van de Jumbo-topman niet is gerespecteerd. ‘De gang van zaken is in strijd met artikel 1 van de Grondwet,’ schrijft Philip van Tijn.
Privacy is een van de sleutelbegrippen van onze moderne samenleving. Iedereen heeft het recht om zich af te zonderen, geen openbaar bezit te worden. Hand in hand daarmee gaan de begrippen ‘discretie’ en ‘anonimiteit’. Deze constatering lijkt op gespannen voet te staan met de werkelijkheid waarin geen gossip ons bespaard blijft. De openhartigheid en gedetailleerde beschrijvingen in de roddelpers (en tegenwoordig ook in de media die zichzelf beter achten dan dat) zijn vaak gewenst door de betrokken zangeresjes, tv-presentatoren, BN’ers en influencers, of ten minste bijvangst van hun glanzende carrière. We blijven af van iemands privé-levenssfeer, tenzij daartoe aanleiding wordt gegeven, dat is de regel.
Philip van Tijn is bestuurder, toezichthouder en adviseur. Hij schrijft wekelijks een blog over de actualiteit.
In 1986 reed kroonprins Willem-Alexander de Elfstedentocht, die hij ook voltooide. Hij deed dit zo anoniem mogelijk en had zich ingeschreven als W.A. van Buren, overigens een vaker gebruikt pseudoniem door de Oranjes.
Lucia de Berk kreeg haar achternaam terug
Heel bijzonder en heel nauwkeurig is de zorgvuldigheid wanneer criminaliteit of zelfs maar het vermoeden daarvan in het geding is. Een verdachte blijft bij de initiaal van zijn achternaam genoemd, al zijn er bij wijze van spreken tien getuigen van de dodelijke kogel die deze verdachte afvuurde. En ook veroordeelden hebben het recht om alleen met hun initiaal te worden vermeld.
Een speciale categorie wordt gevormd door degenen die ooit ten onrechte zijn veroordeeld (vaak wegens een ernstig misdrijf), maar later zijn vrijgesproken omdat sprake bleek te zijn van een justitiële dwaling. Zo kreeg de ten onrechte voor moord tot levenslang veroordeelde Lucia de B. na jaren haar vrijheid én haar achternaam terug: Lucia de Berk. Bij Rob B., kort geleden definitief vrijgesproken van de Rosmalense flatmoord, is de voorkeur nog onduidelijk, dus ik houd het op Rob B.
Lees ook van Philip van Tijn: Eerherstel voor Rob B. na een schandalige rechterlijke dwaling
Er rust ook een taboe op het vermelden van de afkomst of herkomst van verdachten en ook veroordeelden, ook al zijn daar gradaties in. Albaniërs of Roemenen worden makkelijker bij de groepsidentiteit vermeld dan Marokkanen. We hebben het in collectieve zin over de ‘mocro-maffia’, omdat deze begripsaanduiding relevant is, maar we noemen de individuele leden daarvan ‘de Utrechter Sahid L.’ of ‘de Waalwijker Ibrahim K.’ – ik zeg maar wat.
Wel erg veel criminele ‘Amsterdammers’
Als Amsterdammer raak ik vaak geïrriteerd als er weer ‘Amsterdammers’ in Spanje of Antwerpen zijn gearresteerd, want zó crimineel ken ik mijn stadgenoten niet. Begin deze week stond ‘de 24-jarige Amsterdammer Sohaib L.’ voor de rechter, verdacht van poging tot moord op tien politieagenten en beveiligers door het gooien van een mortierbom, tijdens Ajax-Benfica afgelopen voorjaar.
Misdaadverslaggeving en opsporing zijn in ons land over het algemeen echt zorgvuldig. Hiermee staat nogal in schril contrast de wijze waarop een strafrechtadvocaat als Inez Weski, die verdachten bijstaat in het zogeheten Marengo-proces, steeds grotere woorden gebruikt om het Openbaar Ministerie (OM) van van alles en nog wat te beschuldigen. Zo heeft het OM volgens haar ‘fundamentele rechtsbeginselen geschonden’ door ontsleutelde berichten in strafzaken te gebruiken – iets wat al een tijd geleden door de rechter is goedgekeurd!
Geen tegengeluid bij de algemene hetze
Vorige week speelde zich een aantal arrestaties en huiszoekingen af op verdenking van witwassen en btw-fraude in de autohandel. Alle media berichtten er uitvoerig over en aan de nieuwsfotograaf Rob Engelaar (‘toevallig’ ter plaatse) danken we een serie foto’s van de locatie waar een verdachte werd gearresteerd en waar een heel peloton agenten huiszoeking verrichtte.
Lees ook dit interview met Frits van Eerd over ondernemen, wakker liggen, HEMA en in een Spitfire vliegen.
Die locatie is de Borne Hoeve in Brabant, de opmerkelijk bescheiden uitgevallen woning van de schatrijke 55-jarige Frits van Eerd, de man die het familiebedrijf Jumbo groot heeft gemaakt. Letterlijk alle kranten gooiden er pagina’s tegenaan, de voormalige deftige kwaliteitskrant NRC niet uitgezonderd (ook al wordt daar altijd nog een chic sausje overheen gegooid). En nog gekker: voor zover ik kon nagaan, kwam er geen tegengeluid, niet in een krant, niet in een actualiteitenrubriek. De meest verregaande mening kwam van de bekende opinieleider prof. Mijntje Lückerath die sprak: ‘Je moet er iets van gaan vinden.’ Tja, professor.
Strijdigheid met artikel 1, Grondwet
Ik ken Frits van Eerd niet, ik heb geen enkel vooroordeel, positief of negatief. Ik weet alleen dat hij zijn familiebedrijf in betrekkelijk korte tijd heeft opgestoten tot veruit de nummer 2 in Nederland, na Albert Heijn. In 2021 werd een omzet van vrijwel 10 miljard euro geboekt, met 700 filialen, en dat waren bij zijn aantreden als topman in 2009 niet meer dan een schamele honderd. Hij is niet alleen bekend als ondernemer, maar ook als sponsor (Jumbo-ploeg wielrennen en schaatsen) en als persoonlijke steun voor sporters als Max Verstappen, en wordt door velen geroemd om zijn maatschappelijke betrokkenheid, bescheiden en het liefst anoniem opererend.
Dat alles samen wil natuurlijk helemaal niet zeggen dat hij niets heeft misdaan; zo’n politie-inval komt niet uit het niets. Maar meer dan verdachte is hij niet en dat kan dus nog alle kanten opgaan. Dat zullen we ooit te weten komen, maar het kwaad is natuurlijk al geschied. ‘Waar rook is is vuur’, ‘Er zal wel een luchtje aan zitten’ – u kent dat soort kreten wel.
Ik vind het een regelrechte schande. Ik weet niet precies hoe het OM wel had moeten optreden, maar zorgvuldiger had het zeker gekund. Dit lijkt op een strafexpeditie, waarvoor ooit een excuus onafwendbaar zal zijn en misschien wel een fikse schadevergoeding voor het bedrijf. Die betalen u en ik dan, en niet het OM.
Ik gebruik niet zo graag grote woorden zoals mr. Weski dat doet, maar de gang van zaken is in strijd met artikel 1 van de Grondwet: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld’. Het zou toch wonderbaarlijk zijn als voor Frits van Eerd niet zou gelden wat geldt voor Sohaib L., wiens arrestatie we destijds zelfs niet eens hebben opgemerkt?