De wereld lijkt in 2025 instabieler en onvoorspelbaarder te worden dan ooit. Een explosieve mix van techmiljardairs, politieke ontwrichting en razendsnelle AI-ontwikkelingen dreigt alles op zijn kop te zetten, schrijft Mark Thiessen.
Bij aanvang van een nieuw jaar kun je meestal redelijk inschatten hoe de wereld er aan het einde van dat jaar uit zal zien.
Niet dat er zich geen grote onverwachte gebeurtenissen kunnen voordoen, maar de systemen waarmee je leeft – zoals de democratie, de economie, de manier waarop je werkt en communiceert – veranderen meestal niet gigantisch in slechts één jaar. Dat soort veranderingen duren jaren, zo niet decennia.
2025: instabieler en onvoorspelbaarder dan ooit
Maar in januari 2025 heb ik voor het eerst in mijn leven het gevoel dat dit niet meer opgaat. Wanneer ik mij afvraag hoe de wereld er over een jaar uitziet, neemt een allesverlammende leegte mijn brein over. De lawine oncontroleerbare en onoverzichtelijke factoren die op ons afkomt, maakt ontwrichting vrijwel zeker. Maar waartoe dat leidt, weet ik niet.
Zo las ik dat het vermogen van Elon Musk – de rijkste mens – inmiddels meer dan 420 miljard dollar bedraagt. Rijkste mensen waren nooit eerder zo rijk. Omgerekend naar de huidige waarde van de dollar kwam het vermogen van de rijkste persoon op aarde tot 2018 nooit ver boven de 100 miljard dollar.
Zo was Bill Gates in 2009 de rijkste met een schamele 57 miljard dollar. Daarmee kom je tegenwoordig niet eens in de top-25.
Machtige techmiljardairs
Waarom dat belangrijk is? De rijksten zijn inmiddels zo rijk dat ze staten hun wil kunnen opleggen. Meer dan in het verleden willen zij ook de wereld vormgeven. Musk heeft zo veel middelen dat hij vrijwel niet meer te stoppen is.
Dat zit niet alleen in geld. Hij heeft meerdere bedrijven waarvan natiestaten afhankelijk zijn. Hij heeft een gigantisch mediaplatform waarmee hij de verkiezingen en publieke opinie in meerdere landen beïnvloedt. Wat zou het Musk kosten wanneer hij de Nederlandse verkiezingen succesvol wil beïnvloeden? Ik schat een miljoentje of tien. Daar ligt hij niet van wakker.
Wie stopt techmiljardairs in een instabiel en onvoorspelbaar 2025?
Wie gaat Musk tegenhouden wanneer hij zijn middelen gebruikt om vrijwel absolute macht uit te oefenen? In een rechtsstaat moet de staat ons tegen dit soort mensen beschermen. Maar in Amerika is Musk de staat geworden, nu hij ook politiek gezien – aan de zijde van Donald Trump – de macht heeft.
Combineer Musk met Trump – klaar voor zijn tweede presidentstermijn – en alles wordt onvoorspelbaar. Trump begint zijn tweede ambtstermijn anders dan de eerste. Toen wist hij helemaal niets over besturen. Nu misschien nog steeds niet, maar hij heeft zich dit keer omringd met loyalisten die dat wel weten.
Er ligt een agenda om de hele Amerikaanse overheid en staat om te toveren in iets anders dan liberale democratie. Trump laat met zijn benoemingen – complotdenkers, radicalen, antidemocraten – zien dat het menens is. Het is mijn verwachting dat in de eerste maanden van 2025 al wordt geprobeerd om het Amerikaanse democratische systeem te veranderen.
Wat er daarna gebeurt, is mij onduidelijk. Zal het Amerikaanse systeem weerbaar zijn? Zal het iets totaal anders worden? Wat is daarvan de invloed op Europa, op China, op mijn leven? Ik kan het niet voorspellen.
AI en de race naar macht in een instabiel 2025
Toen las ik, net voordat ik dit stuk ging schrijven, een opiniestuk van Laurens de Groot en Daan Juijn van het Centre for Future Generations met de kop ‘Dankzij AI wordt de toekomst onvoorstelbaar vreemd’. Ze schrijven over nieuwe ontwikkelingen op AI-gebied, die reeds volgend jaar tot grote veranderingen in onze levens en systemen kunnen leiden.
AI blijft zich ontwikkelen en wordt al snel de machtigste technologie die de mens ooit heeft gemaakt. Machtiger dan de mens zelf. En die technologie is in handen van een klein groepje mensen – die vrijwel niet onderhevig zijn aan de controle van de staat.
Trump kan die controle nog verder afzwakken. Daarom gingen de techmiljardairs onlangs één voor één bij hem langs om te knielen: Sam Altman van Open AI, Jeff Bezos van Amazon en Sundar Pichai van Google. Zij zitten in een race om de sterkste AI van de wereld te ontwikkelen en weten dat de winnaar ongekende macht krijgt.
Een gevaarlijk jaar ligt in het vooruitzicht
De cocktail van extreem rijke mensen met politieke macht, voortdurende populistische ontwrichting en een technologische revolutie gaat inderdaad zorgen voor een vreemde toekomst. En ik zeg daarbij, die toekomst is niet ver weg.
Voor het eerst in mijn leven staat alles op schuiven. Voor het eerst in mijn leven weet ik niet waar het heengaat. Voor het eerst in mijn leven denk ik – bij het begin van een nieuw jaar – dat het heel gevaarlijk gaat worden.