Amsterdam negeert VN en ontruimt gekraakt ADM-terrein

Handhavers van de gemeente Amsterdam zijn maandagochtend begonnen aan de ontruiming van het ADM-terrein in het Westelijke Havengebied. Ruim twintig jaar werd de ‘culturele vrijplaats’ gekraakt, maar in april besloot de rechter dat de pakweg 130 krakers moeten vertrekken. De Verenigde Naties riepen tevergeefs op dat bevel te negeren. Rechtse partijen in de hoofdstad zijn blij met de ontruiming. Die verloopt chaotisch.

Rond 08.00 uur vanochtend braken buitengewoon opsporingsambtenaren het toegangshek van het ADM-terrein open met een slijptol, omdat de krakers het de handhavers onmogelijk wilden maken het terrein op te komen. Vervolgens verrichtte de politie meerdere aanhoudingen, al is niet duidelijk hoeveel. Ook hebben twee krakers zich vastgeketend omdat ze weigeren te vertrekken. De politie kwam ter plaatse om ze los te knippen. Rond 14.00 uur hebben nog niet alle krakers het terrein verlaten. Zo heeft een van de bewoners zich volgens AT5 opgesloten in een metershoge ufo: hij wil naar eigen zeggen niet vertrekken, omdat hij zijn kat niet kan vinden.

ADM al sinds 1997 gekraakt door ‘kunstenaars’ en ‘levensgenieters’

De afkorting ADM staat voor Amsterdamse Droogdok Maatschappij, die sinds 1877 schepen (ver)bouwde en repareerde, en in 1985 failliet ging. In 1997 werd het terrein gekraakt door onder anderen kunstenaars, die het terrein omdoopten tot de Amsterdamse Doe-het-zelf Maatschappij. Dit jaar krijgt de voormalige scheepswerf weer de oorspronkelijke havenbestemming terug.

Exact drie jaar geleden besliste de rechter nog dat de plannen van de eigenaren van het terrein, die er een scheepswerf en een haven wilden vestigen, nog ‘onvoldoende concreet en reëel’ waren. Daardoor woog het belang van de bewoners en de 40 bedrijven en stichtingen die er waren gevestigd zwaarder, oordeelde de rechter. Volgens persbureau ANP hebben de bewoners ‘verschillende leeftijden en nationaliteiten met verschillende achtergronden, waaronder kinderen, gepensioneerden, theatermakers, acteurs, muzikanten en levensgenieters’.

In 2017 ging Chidda Vastgoed, dat een groot deel van het havengebied heeft verhuurd aan Koole Maritiem, in hoger beroep. Anderhalf jaar geleden vond de rechter dat de plannen voor de nieuwe servicewerf voor scheepsonderhoud en -reparatie wel concreet genoeg waren, en sommeerde het hof de krakers binnen zes maanden het terrein te verlaten. Uiteindelijk moest afgelopen zomer de Raad van State, de hoogste bestuursrechter van het land, eraan te pas komen om het vertrek af te dwingen. Die gaf aan dat de krakers uiterlijk op 25 december weg moesten zijn.

VN-comité schoot krakers te hulp, tot vreugde van BIJ1

Dat gebeurde niet, mede doordat een mensenrechtencomité van de Verenigde Naties (VN) opriep het terrein voorlopig niet te ontruimen. Volgens de VN in Genève was de locatie die de gemeente had voorgesteld als tijdelijke opvang voor de krakers – de slibvelden – in Amsterdam-Noord niet geschikt om te wonen. Dit tot vreugde van sympathisanten, waaronder de politieke partij BIJ1 van Sylvana Simons. ‘Ontruiming ADM voorlopig van de baan!’ twitterde partij hoopvol.

Maar burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) en verantwoordelijk wethouder Udo Kock (D66) maakten aan die hoop snel een einde. Het stadsbestuur schaarde zich achter de rechter, en schreef in een brief aan de gemeenteraad dat wie niet meewerkt strafbaar zou zijn. Desondanks ging de gemeente niet direct over tot ontruiming, maar gingen ambtenaren eerst in gesprek met de krakers, in de hoop dat die vrijwillig zouden vertrekken. Een deel van de groep verkaste vóór eerste Kerstdag, de rest werd daar maandagochtend toe gedwongen door handhavers en politieagenten. Ook diverse busjes van de ME waren aanwezig.

Forum voor Democratie, CDA en VVD blij dat Halsema VN negeert

Vooral de rechtse oppositiepartijen in de hoofdstad zijn blij dat de gemeente eindelijk is overgegaan tot ontruiming. ‘Het is echt klaar nu,’ zegt de Amsterdamse fractievoorzitter van Forum voor Democratie Annabel Nanninga, die persoonlijk naar het ADM-terrein is gekomen, tegen AT5. ‘Het gratis wonen-feest is hier over.’ Wat haar betreft, heeft dat al ’21 jaar te lang’ geduurd.

Ze benadrukt dat de krakers niet dakloos worden gemaakt, omdat ze voorlopig een gratis woonplek in Amsterdam-Noord krijgen aangeboden: ‘Vind ik ook niet zo rechtvaardig, maar dat is nu eenmaal zo.’ Nanninga hekelt het feit dat niet de burgemeester, maar de rechter de ontruiming heeft bevolen, ‘en dat we dan ook nog dat soort internationale comités (van de VN, red.) gaan misbruiken om zielig te gaan doen dat je ergens moet gaan wonen, dat vind ik een beetje flauwekul’. Wel prijst ze Halsema dat ze niet voor het VN-verzoek is gezwicht.

‘Eindelijk is het zover!’ schrijft de lokale CDA-leider Diederik Boomsma op Twitter. Hij vindt het ‘ernstig’ dat sommige van de krakers geen gehoor geven aan het bevel om te vertrekken, en vindt dat eventuele kosten op henzelf moeten worden verhaald. Dat vindt ook de Amsterdamse VVD. Raadslid Marianne Poot vindt dat het hoog tijd is om op het schoongeveegde terrein bedrijven te vestigen en werkgelegenheid te creëren voor Amsterdammers.

Krakers We Are Here gedoogd door stadsbestuur

Het afgelopen jaar waren krakers in Amsterdam veelvuldig in het nieuws. Het collectief We Are Here, dat vooral bestaat uit uitgeprocedeerde asielzoekers uit West-Afrikaanse landen en al sinds 2012 in de hoofdstad verblijft, trok krakend door de stad en veroorzaakte onder meer in Amsterdam-Oost grote overlast. Het vorige Amsterdamse gemeentebestuur en toenmalig waarnemend burgemeester Jozias van Aartsen (VVD) waren tot onvrede van het kabinet coulant, maar begin juni oordeelde de rechter in een hoger beroep dat de illegalen toch echt moesten vertrekken.

Daarop namen de krakers hun intrek in een leegstand pand in het nabijgelegen Amstelveen, maar die gemeente dwong via de rechter nog diezelfde maand af dat ze weg moesten. Sommigen kondigden aan terug te gaan naar Amsterdam, waar het nieuwe college (GroenLinks, D66, SP en PvdA) voor 500 uitgeprocedeerde asielzoekers een 24-uursopvang voor een periode van anderhalf jaar aanbood.

Daarmee was de onrust nog niet ten einde: in september kraakten zestien vrouwen uit Somalië, Eritrea en Ethiopië een pand aan de Leidsegracht, niet ver van de ambtswoning van Halsema aan de Herengracht. Twee weken later kraakten vijftien migranten uit Somalië, Congo en Rwanda een leegstaande kapperszaak in Amsterdam-Noord. Saillant detail: het pand bevindt zich pal naast de woning van de wethouder van Wonen, SP’er Laurens Ivens. Hij toonde, net als een GroenLinks-raadslid een maand eerder, begrip voor het kraken. Dat leidde weer tot verontwaardiging bij de rechtse oppositie, onder wie CDA’er Boomsma: ‘Ik vind die morele verwarring bij linkse partijen merkwaardig. Je mag niet stelen en jezelf ook niet andermans pand toe-eigenen.’