Twee politieke opponenten die een monsterverbond sluiten. Het is de politieke realiteit in Italië na een slepende regeringscrisis. Slachtoffer van zijn eigen waagstuk is Matteo Salvini, voormalig vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken. Zijn partij Lega komt buiten de regering te staan, ondanks goede scores in de peilingen. Hoe kon het zo ver komen?
Hoe is deze situatie ontstaan?
Salvini vormde in 2018 een coalitie met de Vijfsterrenbeweging (5MS), die de verkiezingen had gewonnen. Sinds het aantreden van de coalitie bleek die wankel, de partijloze premier Giuseppe Conte moest de boel bij elkaar houden. Salvini en zijn partij Lega zijn rechtser dan de Vijfsterrenbeweging, waarvan leden via internetreferenda per onderwerp kunnen bepalen hoe hun partij stemt.
Tussen de twee partijen bestond over verschillende onderwerpen onenigheid. Er was ruzie over de redding van de nationale luchtvaartmaatschappij Alitalia, autonomie van de noordelijke regio’s en het harde migratiebeleid dat Salvini voorstond. Uiteindelijk klapte de regering wegens onenigheid over de aanleg van een miljarden euro’s kostende hogesnelheidslijn van Turijn naar Lyon.
De Vijfsterrenbeweging wilde doorgaan met de aanleg, maar de meerderheid van het Italiaanse parlement stemde tegen. Salvini beschouwde de stemming als een motie van wantrouwen tegen zijn eigen regering en trok vervolgens zijn steun aan de coalitie in.
Waarom deed Salvini dat?
De vicepremier rekende erop dat de val van het kabinet voor nieuwe verkiezingen zou zorgen, en gezien de peilingen maakte Salvini’s Lega kans de grootste partij van Italië te worden. Dat gebeurde eerder bij de Europese verkiezingen van mei. Toen behaalde Lega een derde van de stemmen.
Sindsdien waren de peilingen voor Salvini nog positiever. Zijn Lega kon mogelijk op de steun van 40 procent van de kiezers rekenen. In Italie geldt dat als een absolute meerderheid.
Alleen de verkiezingen waarop Salvini hoopte komen er niet doordat de sociaal-democratische Partito Democratico (PD) en de Vijfsterrenbeweging een monsterverbond hebben gesloten. Die partijen hebben allebei geen trek in nieuwe verkiezingen, de mogelijke winst van Lega zou ten koste van hen zijn gegaan.
Lees ook: 
Hoe ziet de nieuwe regering eruit?
Donderdag heeft de Italiaanse president Sergio Mattarella premier Guiseppe Conte gevraagd om een nieuwe regering te vormen. Conte zal in samenspraak met de PD en 5MS de ministersposten verdelen.
De nieuwe regering zal een flinke verandering zijn ten opzichte van de vorige. Verwacht wordt dat door de invloed van de PD de regering een pro-Europese koers zal varen.
Contes vorige regering lag geregeld overhoop met Brussel. Zo waren er conflicten omdat de Italiaanse begroting niet aan de Europese regels voldoet. Brussel dreigde met sancties, maar uiteindelijk kwamen die er niet.
Voor de nieuwe regering zal een begroting maken opnieuw een uitdaging worden. Conte noemde het een van de topprioriteiten voor zijn nieuwe regering. Die heeft niet veel tijd om een begroting samen te stellen. Brussel wil in oktober al een opzet hebben.
Wat gaat Salvini doen?
Voor Salvini zijn de druiven zuur. Zijn Lega verdwijnt naar de oppositiebanken. Mocht de samenwerking tussen PD en M5S succesvol zijn, dan is Salvini’s volgende kans naar verwachting pas in 2023. Waarschijnlijk zet Salvini de verkiezingscampagne die hij afgelopen zomer is begonnen, voort. Hij reisde langs vakantieoorden, waar hij, vaak in blote bast, met kiezers sprak.
Ook riep hij op Facebook zijn aanhang op om op 19 oktober massaal naar Rome te komen om te protesteren tegen de nieuwe regering.