De Amsterdamse wethouder en locoburgemeester Udo Kock (D66) stapt op om een meningsverschil in het college over Afval Energie Bedrijf (AEB). Het bedrijf kampt al maanden met technische problemen en wordt mogelijk overgenomen door het publieke afvalbedrijf Huisvuilcentrale (HVC). Kock had liever gezien dat het private recyclebedrijf Beelen het AEB had overgenomen.
Waarom stapt Kock op?
Kock kan zich niet vinden in de oplossing om het AEB aan HVC over te dragen. De wethouder wil dat de afvalcentrale volledig wordt geprivatiseerd om zo de financiële problemen op te lossen. Het Amsterdamse college van Burgemeester en Wethouders was het niet met hem eens. Kock besloot daarom woensdag op te stappen.
De opgestapte wethouder vreest dat Amsterdam naar schatting 50 tot 100 miljoen euro moet neerleggen om de afvalverwerker financieel weer gezond te maken. De gemeente is eigenaar van het bedrijf en daarmee verantwoordelijk voor de begroting. Kock pleitte voor privatisering van het bedrijf zodat die kosten naar een nieuwe eigenaar kunnen worden doorgeschoven. De financiële risico’s zijn wat Kock betreft te groot. ‘Privatisering is niet de enig denkbare oplossing, maar andere, publieke opties zijn kostbaarder voor de gemeente en voor de Amsterdammer,’ schrijft Kock in een brief.
Ik heb zojuist burgemeester Halsema laten weten mijn functie neer te leggen. Ik ben er van overtuigd dat het AEB geprivatiseerd moet worden maar respecteer dat het college een andere keuze maakt. pic.twitter.com/QjOMbQe7mD
— Udo Kock (@UdoKock) September 11, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het college van B&W besloot anders. Dat hoopte door een fusie met HVC de financiële lasten voor Amsterdam te verlichten, maar wel zeggenschap te houden over het bedrijf. Ook wijst het college op de risico’s die privatiseren met zich brengt. Mocht het AEB worden geprivatiseerd, maar toch in de problemen blijven, dan zou Amsterdam bij een reddingspoging op de vingers kunnen worden getikt. De Europese Commissie kan dat als staatssteun zien.
De Amsterdamse gemeenteraad reageerde verdeeld op het besluit. Zo kreeg D66’er Kock steun uit onverwachte hoek:
Dat komt er van als je via linkse politiek een bedrijf runt: de tent volkomen onveilig en bijkans failliet. Dit GL/D66/PvdA/SP-college verkiest 'duurzame ambities' boven alles, ongeacht de kosten voor de Amsterdammers. #FVD roept college op: privatiseer! https://t.co/Ok7kxdzIWa
— Annabel Nanninga (@ANanninga) September 11, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Wat is er mis bij Afval Energie Bedrijf?
In 2018 werd het AEB onder verscherpt toezicht gesteld na diverse branden in het bedrijf. Veiligheidsinspecteurs hadden twijfels over de veiligheid van het bedrijf. Daarom werden begin juli vier van de zes verbrandingsovens uitgezet. De veiligheid van het personeel was niet meer te garanderen door jarenlange bezuinigingen op onderhoud.
Lees hier de column van Gertjan van Schoonhoven terug: Afvalverwerking is niet zo goed geregeld als we denken 
Door het sluiten van de vier verbrandingsovens in Amsterdam, stokte de afvalverwerking in heel Nederland. Om de afvalstroom niet te laten vastlopen, creëerden andere afvalbedrijven ‘buffercapaciteit’ om het overtollige afval op te vangen. Ook werd de import van afval zoveel mogelijk afgeremd.
Het AEB kwam hierdoor in steeds grotere financiële problemen. De gemeente Amsterdam en banken maakten in juli 16 miljoen euro vrij om het bedrijf overeind te houden. Het bedrijf had toen al een schuld van 108 miljoen euro bij de gemeente.
Eind juli stapten drie commissarissen van de raad van AEB op na een vertrouwensbreuk met de gemeente. Het college had twee nieuwe commissarissen aangesteld, die niet goed vielen bij de raad. Ook was het drietal ontevreden over de hulp van de gemeente. Die was volgens hen onvoldoende en kwam te laat. Begin augustus stapte vervolgens de vierde commissaris op.
Waarom levert de overname door HVC vraagtekens op?
De gemeente Amsterdam is naast klant ook aandeelhouder bij de afvalverwerker AEB. De laatste tijd zijn meer vraagtekens gezet bij deze constructie. Het zou een van de redenen zijn dat het afvalbedrijf in de problemen kwam. Jarenlang leunde AEB op de financiële steun van de gemeente en waande het zich gezond, waardoor er hoge schulden konden ontstaan.
Dat het afvalbedrijf nu weer bij een overheidsbedrijf wordt ondergebracht, is volgens critici opmerkelijk. Een overname door HVC lijkt een grote verandering, maar op papier verandert er weinig. De problemen bij AEB zullen de gemeente vermoedelijk nog miljoenen euro’s kosten.
Opmerkelijk is dat HVC vermoedelijk pas afgelopen weekend naar voren is geschoven. Recyclebedrijf Beelen werkte al wekenlang met ambtenaren van de gemeente en de directie van AEB aan een overname. Beelen is financieel veel gezonder dan HVC. De verrassing was dinsdagavond extra groot toen bleek dat de gemeente Amsterdam een streep door dat plan zette en toch koos voor HVC.
Een belangrijke reden om voor HVC te gaan, zouden de verduurzamingsambities van de gemeente zijn. HVC hecht net als AEB veel waarde aan duurzaamheid.
Hoe is afvalwerking in andere steden geregeld?
Rotterdam trok dertien jaar geleden al zijn handen af van het eigen afvalverwerkingsbedrijf. De Rotterdamse afvalverwerker AVR werd in 2006 door de gemeente verkocht aan private bedrijven voor 1,4 miljard euro. In 2013 nam het Chinese bedrijf Cheung Kong de afvalreus voor 943,7 miljoen euro over. Oud-VVD-leider Ed Nijpels is voorzitter van Raad van toezicht bij AVR.
AVR is de grootste afvalverwerker in Nederland. Ondanks de financiële problemen die AVR kende, was de koop door Cheung Kong een opsteker. Zo werd er geïnvesteerd in een apart afvalverwerkingssysteem dat zorgt dat plastic na het inzamelen ervan wordt gescheiden. Rotterdammers hoeven sinds kort geen plastic meer te scheiden.